Tết đến xuân về, lòng người ai cũng chộn rộn mong ngóng được về quê, được quây quần bên ánh lửa hồng, sum họp bên mâm cơm ngày tất niên. Nhưng ở nơi Tây Bắc xa xôi, ngày ngày vẫn có những chuyến xe hối hả vào ca. Trên những chuyến xe ấy chở những con người lặng lẽ góp một phần quan trọng đem lại nguồn năng lượng cho sự phát triển của đất nước, sự an vui của mỗi nếp nhà. Họ là những kỹ sư, công nhân, người lao động của Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát (huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu).
Từ ngã ba Mường Kim (huyện Than Uyên), xe chúng tôi bon bon chạy trên cung đường rải thảm nhựa phẳng lỳ. Bản làng của đồng bào người Thái, người Mông, người Khơ Mú lướt qua cửa kính; xa xa, trên mỗi mái nhà người dân bắt đầu xuất hiện những lấm chấm dấu hiệu của sắc hoa hoa đào, hoa mận đang cựa mình hé nụ. Bác tài dừng xe nghỉ giải lao để cánh nhiếp ảnh tác nghiệp. Mọi người đứng trên cầu treo Ta Gia, phóng tầm mắt xuống lòng hồ Nậm Mu trong xanh hiền hòa, phía trước được chặn bởi những dãy núi đá vôi sừng sững khổng lồ. Không thể tả nổi một vẻ đẹp thiên nhiên sông núi kỳ vĩ, quả không ngoa, khi có người nói nơi đây được ví như “Vịnh Hạ Long thứ hai”.
Chúng tôi đến Nhà máy Thủy điện Huội Quảng, thăm nơi đặt hai tổ máy phát điện nằm sâu dưới đường hầm trong lòng núi, với không khí nhộn nhịp người, xe vào ra tấp nập, khẩn trương. Trong cái bắt tay ấm nồng, anh Nguyễn Xuân Quang – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát đón chúng tôi về thăm nhà máy Thủy điện Huội Quảng. Chúng tôi ai cũng ngỡ ngàng khi lần đầu tiên được tận mắt thấy sự đồ sộ, quy mô của cả hệ thống vận hành nhà máy thủy điện nằm hoàn toàn dưới lòng đất mà bao lâu nay tôi cứ nghĩ, chỉ cần mở cửa xả nước cho tuabin quay là thành điện. Thế mới thấy tầm vóc của nhà máy Thủy điện Huội Quảng, xứng danh là công trình thủy điện ngầm lớn thứ ba của Việt Nam sau Thủy điện Hòa Bình và Yaly. Được biết, đây là nhà máy thủy điện đầu tiên do người Việt Nam tự thiết kế, quản lý giám sát và thi công xây dựng.
Nhà máy Thủy điện Bản Chát có công suất 220MW, Huội Quảng 520MW với tổng công suất hai thủy điện đứng thứ tư trong cả nước. Trong đó, hồ chứa thủy điện Bản Chát có dung tích 2,1 tỷ m3 (hữu ích 1,7 tỷ m3), hồ Huội Quảng 184 triệu m3 (hữu ích 16,3 triệu m3). Hai nhà máy được xây dựng trên dòng sông Nậm Mu, nằm trong hệ thống thủy điện bậc thang Sông Đà. Năm 2024, sản lượng điện tính đến ngày 31/12/2024 đạt 2,541/2,047 tỷ kWh bằng 124,1% so với kế hoạch, trong đó Thủy điện Huội Quảng đạt là 1,720/1,413 tỷ kWh, Thủy điện Bản Chát đạt là 820/634 triệu kWh. Tỷ lệ điện tự dùng, dừng máy sự cố, dừng máy sửa chữa, hệ số khả dụng đều đạt và vượt so với kế hoạch Tập đoàn giao.
Để đảm bảo cán bộ, công nhân đều được đón tết cổ truyền, Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát đã có sự sắp xếp phù hợp cho các ca, kíp để ai cũng được đón tết ngay
tại nhà máy. Theo quy định của nhà máy, cứ hai năm đón tết tại nhà máy sẽ được một năm nghỉ trực và đón tết cùng gia đình. Gặp anh Lê Trọng Phong, chàng trai sinh năm 1988, Trưởng kíp trực Thủy điện Bản Chát cho biết: “Đây là năm thứ 3 anh ở lại trực tết cùng anh em”. Có lẽ với Phong thì miền “đất gió” Than Uyên nay đã thành quê hương thứ hai từ lâu rồi. Một trong những người có thâm niên ở nhà máy là Nguyễn Trọng Cương – Kỹ sư Phòng KTAT, anh là một trong những cán bộ trực tiếp thực hiện công tác đền bù giải phóng mặt bằng Nhà máy cho đến ngày đi vào hoạt động. Hiện tổ ấm của anh là một vợ và ba con nhỏ ở La Khê, Hà Đông (Hà Nội) và xuân 2025 này, anh không nhớ là năm thứ bao nhiêu anh không về quê đón tết mà ở lại cùng anh em trực ca để đảm bảo nguồn điện trong ngày vui tết. Khi được hỏi về tâm trạng và những khó khăn, vất vả trong cuộc sống của cán bộ, công nhân Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát trong những ngày trực tết, kỹ sư Cương chia sẻ: “Ai cũng chạnh lòng khi mà tết đến vẫn phải xa nhà nhưng vì nhiệm vụ nên phải cố gắng, tất cả để dòng điện bừng sáng trong mỗi gia đình ngày Tết đoàn viên…”.
Từ lâu, bữa cơm tập trung tại nhà máy với những người công nhân thủy điện là hình ảnh khó quên nhất. Đây là không gian để anh em chia sẻ câu chuyện sau những giờ nghỉ ca, đó là những phút giây ấm lòng bù đắp những nỗi niềm xa quê. Mặc dù bữa cơm không thể có mặt đông đủ tất cả anh em bởi ai cũng bận với nhiệm vụ túc trực tại các tổ máy. Khoảng cách hai nhà máy Thủy điện Huội Quảng, Bản Chát trên lòng hồ Nậm Mu gần 40km, đây được coi là những công trình có vai trò quan trọng trong hệ thống các nhà máy thủy điện của nước ta, góp phần vào ổn định an ninh trật tự, phát triển kinh tế xã hội; an ninh năng lượng quốc gia, cùng với đó là vai trò điều tiết nguồn nước, điều tiết lũ cho các vùng hạ lưu, giúp dân phát triển kinh tế nông, lâm, ngư nghiệp. Chính những điều này đã tạo thêm động lực để những người cán bộ, công nhân người lao động của Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát luôn xác định tinh thần luôn luôn sẵn sàng vì nhiệm vụ trọng yếu này.
Tham quan Nhà máy Thủy điện Huội Quảng, Thủy điện Bản Chát khi hoa đào, hoa mận đang bung nở khắp sườn non. Hòa trong âm thanh chuyển động của những tuabin nước là câu chuyện về chủ đề tết – mùa xuân, chỉ thấy các anh cười và ngắn gọn: “Xác định là công nhân thủy điện, chúng tôi sẵn sàng chia sẻ niềm vui của mình, vững vàng trên các vị trí công việc, đảm bảo tuyệt đối an toàn, sẵn sàng với mọi nhiệm vụ được giao, để ánh điện sáng hòa chung với niềm vui xuân mới…”.
Để mỗi ngôi nhà từ thành thị đến nông thôn trên mọi miền Tổ quốc, các đơn vị cơ quan tới nhà máy công xưởng luôn đảm bảo nguồn điện ổn định để vui xuân, đón tết, những kỹ sư, công nhân nhà máy thủy điện coi việc trực tết là trách nhiệm cũng là vinh dự. Dù có thiệt thòi chốc lát, nhưng vì nhiệm vụ chung, bởi họ luôn tâm niệm: Không chỉ có những cán bộ, công nhân trực ca của Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát đang miệt mài với công việc của mình, mà còn hàng nghìn những cán bộ, công nhân nhà máy điện khác, rất nhiều người ở nhiều lĩnh vực khác vẫn lựa chọn không ngủ để mang lại những ngày xuân trọn vẹn cho Nhân dân.
Ông Mai Tống Giang – Giám đốc Công ty Thủy điện Huội Quảng – Bản Chát cho biết: “Hiện nay, Công ty có 145 cán bộ, công nhân viên thì hằng năm mỗi khi tết đến, xuân về, công ty đều bố trí hơn 1/3 cán bộ, công nhân viên người lao động ở lại trực ca, đảm bảo 24/24 giờ luôn có người trực. Thực hiện nhiệm vụ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam là cung cấp đủ điện năng cho người dân trong dịp tết, Công ty đã tiến hành trùng tu toàn bộ máy, thiết bị, đảm bảo lệnh điều động điện lưới Quốc gia; phân ca, kíp trực để đảm bảo an toàn khi vận hành. Song song với đó, động viên cán bộ, kỹ sư ở lại trực tết, hỗ trợ nhu yếu phẩm để đón tết ngay tại Nhà máy…”.
Trên dòng Nậm Mu ngắm hai công trình thủy điện khi mùa xuân đang đến, không phải là hình ảnh của những cành đào, cành mận bung hoa khoe sắc mà vang xa từ lòng núi chỉ thấy rền vang tiếng máy reo, tiếng trao đổi trong lao động của những công nhân làm việc tăng ca tăng kíp. Nơi ấy, những giọt mồ hôi vẫn chảy giữa tiết trời đông lạnh để ngày mai, dòng điện nơi đây sẽ thắp sáng nhiều vùng quê trên cả nước.
Phạm Hải – Minh Hưng
>> Xem thêm: Tạp chí Văn nghệ Lai Châu