Con gà rừng gáy sang tiếng thứ hai thì Dình lờ mờ mở mắt. Cơn phê ma túy đêm qua tý nữa thì đưa Dình đi tìm tổ tiên sớm. Đã hơn một lần chết hụt nên Dình đã chắc chắn rằng giàng chê Dình, chê cái tâm hồn hôi thối của thằng Dình này nên không thèm lấy Dình về bên mình.
Đi bộ đội về, được tầm hai năm là Dình chí thú làm ăn. Còn sau đó thì, Dình chả còn nhớ nổi tháng ngày nữa. Thời gian lúc này với Dình không quan trọng bằng cơn đói thuốc vật vã trong người Dình. Cái nghiện nó làm chân tay Dình bồn chồn boải hoải như không phải chân tay của Dình nữa, nó thoải mái hành hạ thân thể, xui khiến trí óc Dình đi kiếm ma túy về thỏa mãn cho nó. Có đôi lúc tỉnh táo, ngồi trên nương ngô cao vút làm bạn với trời mây, Dình lại nhớ thủa Dình còn trẻ, chân tay còn khỏe mạnh, nhớ da diết những ngày còn ở trong quân ngũ với anh Trường, anh Sơn.
Sau khi nhập ngũ, Dình được đưa lên đồn biên phòng ngay sát biên giới. Công việc chính của Dình là trồng rau, nuôi lợn, gà và nấu ăn. Anh Sơn bảo với Dình rằng thủ trưởng ưu ái Dình vì nom thấy Dình thật thà, hiền lành. Chẳng biết vô tình hay cố ý nhưng những lời anh Sơn nói đã tạo ra một động lực lớn lao cho Dình phấn đấu chu toàn trong công việc dù rằng công việc đó với người khác chỉ là vặt vãnh.
Dình vốn ít nói, ít tâm sự chuyện gì với ai, ai nói gì Dình cũng chỉ cười, một nụ cười hiền lành hơi ngây ngô. Có lẽ vì thế mà mọi người đều rất mến Dình. Trong suốt gần hai năm quân ngũ, Dình không hề thấy buồn hay cô đơn một chút nào dù đơn vị ở một nơi xa xôi nhiều khó khăn gian khổ. Chính tại nơi này, Dình đã chứng kiến tình quân dân đằm thắm như người ta nói trên báo đài.
Dình đã từng đi theo anh Trường, anh Sơn đi vào bản xa để vận động trẻ em đi học. Vì dân cư thưa thớt, đi lại khó khăn, trường học ở xa nên trẻ em nơi đây rất hay bỏ học. Anh Sơn tình nguyện đứng lớp dạy học xóa mù chữ cho cả người lớn và trẻ em; còn anh Trường vốn là bác sỹ quân y nên anh tranh thủ mang theo ống nghe để thăm khám miễn phí cho các em nhỏ. Lần nào đi thăm bản, các anh cũng mang theo một túi bánh kẹo để chia cho bọn trẻ. Tới đầu bản, lũ trẻ đã ào ra chào thầy rối rít khiến cho Dình cũng xúc động như chính mình đang mang tới những niềm vui cho chúng vậy.
Những anh bộ đội tới nhà giúp người dân gặt lúa, giúp người dân lợp mái làm nhà, làm thầy thuốc, làm giáo viên dạy chữ cho các em nhỏ ở vùng sâu vốn còn nhiều thiếu thốn. Người dân nơi đây từ lâu đã coi bộ đội như người thân ruột thịt, có hạt thóc mới gặt, có con gà ngon đều đem biếu bộ đội để tỏ lòng yêu mến với những người lính mang màu áo xanh của núi rừng.
Tâm hồn của Dình đã lớn thêm thật nhiều từ khi ở với những người chú, người anh, người bạn trong quân ngũ. Có thời gian, Dình cũng được đọc thêm sách báo để biết được những kiến thức mới của đời sống sôi động của đất nước. Dình từng ước mình sẽ làm được một điều gì đó lớn lao để cống hiến cho sự phát triển của quê hương.
Quê Dình nghèo lắm, Dình sinh ra ở một bản cao nhất huyện nên cuộc sống cũng còn khốn đốn chẳng khác gì nơi Dình đang đóng quân. Ngay từ khi còn bé, Dình đã từng ước muốn sẽ thay đổi ngôi nhà mang tiếng ba đời nghiện thuốc phiện, từ đời cụ, đời ông, đời bố Dình đều nghiện cả. Nhà người nghiện giống như cái lù cở ngày rỗi việc, trống huếch trống hoác chẳng có gì giá trị, nhà Dình lúc nào cũng được xếp vào diện nghèo nhất bản. Từ ngày bé, Dình đã quen với việc bị đói, mấy mẹ con Dình làm việc quần quật mà vẫn không đủ ăn, bất lực nhìn công sức của mình chui cả vào cái bàn đèn của bố Dình.
Dình cố công học hành, cố sức làm việc bằng hai, ba người khác nhưng cuối cùng việc học của Dình cũng chỉ dừng lại ở lớp chín. Sinh ra trong gia cảnh nghèo khó Dình không trách cứ, nhưng ở mãi trong cái nghèo bởi cái hèn hạ không bỏ được thuốc phiện của bố Dình là điều khiến Dình uất ức nhất. Nhiều lúc Dình từng ước muốn bỏ đi đâu đó thật xa, để không phải nhìn thấy bố lên cơn vật thuốc mỗi ngày.
Thủ trưởng đơn vị nói muốn đề cử Dình đi học chuyên sâu, sau này về bản sẽ làm cán bộ cơ sở. Một tương lai xán lạn đang chờ đón Dình, còn điều gì sung sướng hơn nữa. Dình cứ nghĩ về ước mơ của mình khi bé đã sắp thực hiện được thì vui tới không ngủ nổi.
Thế nhưng nếu Dình đi học, vợ Dình ở nhà sẽ càng vất vả hơn. Mỗi lần vợ lên thăm, Dình lại thấy vợ gầy hơn, quần áo bạc thếch vì không có tiền để mua mới. Có cái gì ấn vào ngực Dình đau nhói. Dình thấy nghẹn cả cổ họng. Dình đành từ chối lòng tốt của thủ trưởng trước sự nuối tiếc của người đứng đầu đơn vị.
Từ ngày xuất ngũ trở về, Dình đã làm việc chăm chỉ bất kể nắng mưa. Dình mong muốn tìm kiếm sự tốt đẹp cho tương lai của những đứa con để chúng sẽ phải khác mình. Ước muốn trong lòng của Dình vững chãi như ngọn núi. Đáng lẽ ước muốn đó đã có một cái kết thật đẹp nếu không phải nhà Dình cứ mỗi hai năm lại tăng thêm một miệng ăn. Đông con lại thêm công cuộc kiếm ăn chỉ trông vào ruộng nương mỗi ngày thêm khó, Dình đã đâm ra chán nản, sa đà vào rượu chè.
Lúc tinh thần không còn tỉnh táo, con người dễ làm ra những việc sai lầm. Ba người anh trai của Dình đều nghiện cả, rủ Dình thử ma túy một lần cho biết, cho quên sự đời khốn khó. Dình đã yếu đuối, đã đổ gục trước những lời mời chào của những người anh em. Dình nghiện, mọi sự vất vả đổ sập cả vào người vợ của Dình.
Dình chợt nhớ có một lần trong lúc rảnh rỗi, anh Trường đã nói với Dình. Nếu vợ Dình được trang điểm và ăn mặc đẹp sẽ ăn đứt mấy cô hoa hậu, người mẫu dưới xuôi. Anh Trường còn khẳng định chắc nịch rằng ở vợ Dình toát ra một vẻ đẹp rất riêng của người sơn nữ với làn da trắng, sống mũi cao, đôi mắt trong veo như nước suối mùa xuân… Anh Trường bảo Dình phải có phúc lắm mới lấy được người vợ vừa đẹp người lại đẹp nết, phải biết trân trọng và đối xử thật tốt với vợ của mình. Trong đầu Dình lúc ấy đã tràn ngập nụ cười tỏa nắng của người vợ chẳng màng gia cảnh khốn khó của Dình mà đi theo Dình về làm dâu họ Vàng.
Ngày hôm nay tự nhiên trời đổ một cơn mưa lớn, sấm chớp cứ thi nhau đùng đoàng như có pháo nổ trên đầu. Lúc Dình tỉnh giấc thì trời vẫn đang mưa rả rích. Vợ Dình đã ra khỏi nhà từ lâu. Mưa thế này mà vợ Dình cũng không chịu nghỉ. Mấy đứa nhỏ cũng đi học cả để một mình Dình ở nhà với một nỗi buồn chẳng rõ nguồn cơn. Dình ra trước hiên nhìn ra, những đỉnh núi bị chìm khuất bởi những đám mây xám xịt, cả không gian mờ ảo khiến cho đỉnh Kan Hồ nơi Dình đang ở trông càng cô độc.
Tự nhiên Dình nhớ tới mong ước của bản thân mình ngày trước, từ lúc Dình còn chưa ngã vào cái đam mê chết người này. Bao nhiêu ký ức cứ dội về đầu óc Dình như những thước phim. Dình nhớ ngày bố chết. Bố chết từ đêm hôm trước mà trong nhà không ai biết. Đám ma bố diễn ra lặng lẽ, chẳng mấy người đến tham dự. Đám ma diễn ra tới mấy ngày nhưng Dình chẳng khóc. Dình nghĩ rằng cái chết của bố là sự giải thoát cho bố khỏi những cơn vật vã điên cuồng, giải thoát cho cả mẹ con Dình nữa.
Nghĩ tới đây, tự nhiên Dình thấy lạnh cả người. Không biết trong đám con của Dình đang cam chịu một người bố đáng chán như Dình có đứa nào có suy nghĩ như Dình năm đó không. Dình đúng là một người bố không ra gì. Dình gục đầu xuống chán nản. Trong lòng Dình lúc này đầy những mâu thuẫn không thể giải quyết được. Cai nghiện. Nói thì dễ lắm. Đã mấy lần Dình bảo vợ trói mình vào cái cột nhà nhưng tới lúc lên cơn Dình lại cầu xin vợ thả mình ra. Vợ Dình thấy chồng vật vã khổ sở, thương chồng lại cởi trói. Thế là nghiện vẫn hoàn nghiện.
Dình nghiện, cả bản, cả xã biết. Dình đi tới đâu người ta cũng nhìn Dình với ánh mắt đề phòng sợ Dình trộm cắp đồ đạc. Người ta xì xầm vào tai nhau chuyện nhà Dình nghiện từ bố tới con. Người lớn cấm trẻ con không được chơi bời giao du gì với con của Dình, bọn trẻ cũng mặc cảm nên đi đâu cũng cúi gằm mặt xuống như một kẻ có tội. Mà chúng có tội gì đâu, tất cả là do Dình.
Vợ Dình về tới nhà với một lù cở nặng cỏ vừng cắt về cho lợn. Dình nhìn cả người vợ ướt hết, môi tím tái lại, gương mặt nhàu nhĩ lấm tấm vết bùn thì Dình chịu hết nổi. Dình để cho vợ con khốn đốn vì mình, Dình là một người chồng khốn nạn. Dình loạng choạng đứng dậy, Dình thấy như từng con kiến đang bò trong ruột, thôi thúc Dình đi tìm thứ thỏa mãn nó. Không. Lần này Dình thà chết luôn chứ nhất quyết không cho cơn nghiện chế ngự mình.
Dình chạy vào trong nhà, cầm lấy con dao sắc nhất định kết thúc tất cả. Vợ Dình trông thấy gào lên thảm thiết, cầu xin Dình đừng làm điều dại dột nếu không thì vợ Dình cũng sẽ đi theo Dình bỏ các con bơ vơ. Con dao trên tay Dình rơi xuống đất. Dình khóc. Ngoài trời sấm sét ì ùng, mưa dội xuống xối xả.
Dình bỏ nhà cầm theo số ma túy vừa mua được đi tới trụ sở công an xã. Dình không thể tự từ bỏ được con ma túy nghiệt ngã vậy thì cả hai sẽ cùng vào trại cai nghiện, có như thế thì may ra con ma túy mới từ bỏ Dình. Dình xông xáo bước đi, con đường bồng bềnh như mây, con đường rung rinh lá, gió thoảng đưa mùi hương hoa sơn tra cuối mùa. Dình bước đi, đỉnh Kan Hồ khuất dần sau lưng Dình…
ĐẶNG THÙY TIÊN