Lai Châu là tỉnh miền núi nằm ở tận cùng Tây Bắc của Tổ quốc, giao thông đi lại khó khăn. Tuy nhiên, tỉnh đã thường xuyên quan tâm, huy động mọi nguồn lực để phát triển văn hóa, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Qua đó, bảo tồn phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp các dân tộc gắn với phát triển du lịch, hình thành nếp sống văn minh, giầu bản sắc nơi ven trời Tây Bắc.
Nguồn lực đầu tư cho văn hóa liên quan đến tài chính, nhưng cần có góc nhìn tổng thể, toàn diện về nguồn lực cho phát triển văn hóa đó là: nguồn lực thể chế chính sách, tài chính, cơ sở vật chất và nguồn nhân lực cho lĩnh vực văn hóa. Tăng cường nguồn lực cho văn hóa không chỉ thể chế hóa quan điểm, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với phát triển văn hóa, mà để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Thực hiện quan điểm của Đảng “Đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững”, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Lai Châu đã huy động mọi nguồn lực cho sự nghiệp phát triển văn hóa. Quan tâm ban hành nhiều văn bản nhằm thể chế hóa, để thúc đẩy phát triển văn hóa, trong đó tiêu biểu phải kể đến Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 17/02/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 và Nghị quyết số 59/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh ngày 10/12/2021 về quy định một số chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025… tạo hành lang pháp lý và nguồn lực cho cho văn hóa phát triển.
Chúng tôi được trải nghiệm một số dịch vụ tại Vịnh Pá Khôm (xã Pha Mu, huyện Than Uyên) – nơi được ví như “Vịnh Hạ Long” thu nhỏ. Ông Trần Quang Chiến – Phó Chủ tịch UBND huyện Than Uyên cho biết: “Cùng với cụ thể hóa các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh đảm bảo phù hợp với thực tiễn địa phương thì huyện Than Uyên còn thường xuyên quan tâm đào tạo nguồn nhân lực từ cấp huyện đến cấp xã, bản; đầu tư cơ sở vật chất, nhằm thúc đẩy văn hóa gắn với du lịch phát triển lên tầm cao mới. Song song với sử dụng hiệu quả các nguồn vốn từ Trung ương, của tỉnh thì huyện còn huy động nguồn lực xã hội hóa cho phát triển văn hóa như: hiến đất xây nhà văn hóa, duy trì, tổ chức hoạt động của các đội văn nghệ, CLB thể thao, các giải đấu thể thao ở cơ sở… Đặc biệt, những năm qua huyện đã chủ động kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp, các nhà đầu tư xây dựng: Homestay Love Hilll, Làng cá Thẩm Phé, Khu Đồi thông…”.
Lễ hội Then Kin Pang được duy trì tổ chức hàng năm ở huyện Phong Thổ góp phần bảo tồn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái.
Ông Kháng Sính Vàng, bản Pá Khoang, xã Pha Mu là người đã hiến gần 2.000m2 đất để xây nhà văn hóa. Ông chia sẻ: “Được cán bộ xã, bản tuyên truyền vận động về xã hội hóa, gia đình tôi rất vui khi được đóng góp một phần nhỏ bé của mình để xây dựng nhà văn hóa làm nơi sinh hoạt và tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao và hội họp của bản…”.
Bên cạnh sự quan tâm về thể chế, chính sách thì nguồn lực tài chính cũng được đặc biệt quan tâm. Từ năm 2014 đến nay, tỉnh Lai Châu đã cân đối, bố trí cho sự nghiệp văn hóa 572 tỷ đồng, thể dục thể thao 161 tỷ đồng. Các nguồn kinh phí này đã góp phần bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa trước nguy cơ mai một, thất truyền; đẩy lùi các hủ tục lạc hậu, phản văn hóa; nhân lên và bảo tồn sống bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dòng họ, tộc người ngay tại cộng đồng dân cư. Tiêu biểu phải kể đến: Phục dựng 10 lễ hội; thành lập 05 câu lạc bộ bảo tồn văn hóa các dân tộc: Hà Nhì, Thái, Giáy, Lào; hỗ trợ 830 lượt đội văn nghệ thôn, bản. Phục dựng không gian kiến trúc nhà truyền thống của 11 dân tộc; xây dựng 02 hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; bản Sin Suối Hồ đạt sản phẩm OCOP 3 sao, đạt “Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN lần thứ 3” do khối ASEAN vinh danh tại Diễn đàn Du lịch ASEAN (ATF) 2023 tại Indonesia…
“Lai Châu là một trong những tỉnh kinh tế còn gặp nhiều khó khăn nhưng đã làm tốt công tác huy động nguồn lực cho phát triển văn hóa. Nhờ đó, không chỉ các sự kiện văn hóa như: Ngày hội văn hóa Dân tộc Mông, Ngày hội Văn hóa các dân tộc có số dân dưới 10.000 người, mà các sự kiện thể thao như: Giải vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài Báo Tiền Phong lần thứ 64 năm 2023, Giải Dù lượn đường trường PuTaLeng Việt Nam mở rộng lần thứ II năm 2023… đã được tổ chức rất thành công ở Lai Châu và để lại dấu ấn riêng về văn hóa, con người thân thiện, mến khách” – Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc Nguyễn Thị Hải Nhung cho biết.
Với sự đồng bộ, toàn diện từ tỉnh đến cơ sở và bằng nhiều hình thức, cách làm khác nhau, đảm bảo phù hợp với thực tiễn địa phương, từng vùng đồng bào dân tộc trong việc huy động nguồn lực cho phát triển văn hóa đã thiết thực góp phần nâng tốc độ tăng trưởng du lịch bình quân đạt 39,6%/năm. Năm 2023, toàn tỉnh đón 1.045.000 lượt khách (tăng 37,1% so với năm 2022); doanh thu đạt 784,3 tỷ đồng (tăng 41,2% so với cùng kỳ năm 2022). Mục tiêu năm 2024, đón khoảng 1,3 triệu lượt khách, nhưng chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm, toàn tỉnh ước đón 567.530 lượt (tăng 41,55% so với cùng kỳ năm 2023, đạt 69,21% so với kế hoạch năm); doanh thu ước đạt 411,999 tỷ đồng (tăng 20,17% so với cùng kỳ năm 2023).
Phát huy nhưng kết quả đạt được trong việc huy động nguồn lực cho phát triển văn hóa, thời gian tới tỉnh Lai Châu tiếp tục thực hiện lồng ghép các nguồn kinh phí hỗ trợ của Trung ương, của tỉnh từ các chương trình, dự án cho sự nghiệp văn hóa, thể thao. Tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao và du lịch; ưu tiên đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số gắn với nâng cao mức hưởng thụ, sáng tạo văn hóa của Nhân dân.
NHẬT MINH