Đêm ở bản tĩnh lặng đến xao lòng.
Một mình Inh nằm ngửa giữa bãi cỏ mềm ngắm trời đêm. Trăng rừng đêm nay sáng quá, có muôn vì sao vây xung quanh làm đẹp cho trăng. Trăng ơi biết không, trong lòng Inh đang cồn cào chuyện muốn giãi bày. Nhưng Inh chẳng biết giãi bày cùng ai, ngoài trăng. “Inh đã đem lòng yêu rồi, thật đấy. Mỗi khi đứng cạnh người ấy là trái tim của Inh cứ đập thịch thịch như tiếng cối đá đang giã gạo, máu chảy dồn dập hơn. Ơ mà quên mất chưa giới thiệu, người ấy tên là Lả, trăng à. Lả xinh lắm, lại ngoan hiền nữa. Inh yêu Lả mà chưa dám thổ lộ tình cảm. Inh sợ thổ lộ ra sẽ bị Lả phũ phàng từ chối. Trăng có cách gì giúp Inh không? Theo chuyện cổ tích, Ý Thoi[1] sống ở trên trăng có rất nhiều mưu mẹo. Ý Thoi hay bày trò dối lừa người khác, không tốt, nhưng sống cùng trăng đẹp đã ngàn năm nên chắc Ý Thoi cũng đã biết hướng thiện làm điều hay điều phải. Trăng hãy bảo Ý Thoi nghĩ cách giúp Inh với”.
Rì rào gió thổi. Inh nghe thấy cả tiếng trăng cười vỡ nhẹ thênh trong gió. Trăng chỉ cười chứ không nói gì. Thật ra trăng cũng không biết nên nói gì với Inh. Tình yêu ở chốn nhân gian diệu kỳ bí ẩn lắm, yêu là yêu thôi, chẳng có một lý do rạch ròi nào cả. Con đường đến với tình yêu của các đôi tình nhân là muôn hình muôn vẻ, làm sao dạy được cho nhau.
Inh mê mải ngắm trăng bằng đôi mắt mộng mơ đang yêu. Inh nhìn rõ mồn một hình dáng Ý Thoi ngồi dưới gốc cây đa và cảm như nhìn thấy rõ cả lá đa. Không kìm được nữa tiếng lòng của Inh lại gọi vút lên trăng. “Ơi vầng trăng Mường Trời! Trăng có cách gì giúp được Inh không?”.
Inh kiên nhẫn đợi mãi mà trăng vẫn lặng thinh trôi không trả lời. Chỉ có gió là bâng quơ cầm theo tiếng trăng cười. Mây đêm mơ hồ như khăn mỏng. Trăng soi vằng vặc. Sao sáng lung linh. Tất cả cùng muốn mời Inh ở lại để tiếp tục thưởng ngắm. Nhưng khuya rồi Inh phải về ngủ thôi. Ngủ lấy sức để mai còn làm việc. Chào trăng ở lại tiếp tục cuộc rong chơi trong đêm.
Chuyện yêu thầm giữ kín mãi ở trong lòng thật khó. Inh đem chuyện riêng tư kể cho Xiểu nghe. Xiểu là bạn thân nhất của Inh. Nghe xong Xiểu cười ngất. Xiểu nói. Có biết bao trai bản cũng thích Lả, trong số đó nhiều người đẹp trai và giỏi hơn Inh. Đọ với người ta là Inh thua. Inh yêu được Lả còn khó hơn cả việc lấy mây trời đem se thành sợi để dệt vải. Chỉ khi Inh biết bí thuật niệm chú cầu yêu[2] thì may ra mới được Lả để ý.
Xiểu chỉ nói đùa thôi nhưng lời của Xiểu đã khiến Inh nghĩ tới mo Piu. Làm mo chắc chắn sẽ biết bí thuật niệm chú cầu yêu, muốn yêu ai là sẽ được như ý. Mà mo Piu lại chính là cậu ruột của Inh. Inh sẽ tới nhờ cậu giúp. Lẽ nào cậu lại từ chối không giúp cháu.
Inh tới nhà mo Piu để nhờ dạy bí thuật niệm chú cầu yêu. Ban đầu mo Piu ngần ngừ không muốn dạy. Bởi mo biết bài niệm chú cầu yêu có linh hay không còn phụ thuộc vào sợi dây duyên mệnh. Then trời có cho thì mới được thành đôi lứa, còn không cho thì đành chịu. Nhưng nhìn nét mặt khẩn khoản của Inh mo thấy mủi lòng. Thôi thì cứ dạy, niệm chú cầu yêu có làm hại đến ai đâu, dù không linh nghiệm cũng sẽ giúp nó tự tin dám bày tỏ lòng mình với người nó thích. Biết đâu may mắn lại thành.
Mo đi lấy giấy bút đưa cho Inh.
– Đây, cậu đọc rồi cháu ghi vào đây đem về học thuộc.
Inh mừng rỡ. Mo Piu đọc chậm rãi từng câu cho cháu chép.
“Hòn sỏi đen rơi suối nhỏ/ Viên sỏi nhỏ rơi suối bằng/ Thương nhau nhìn đến tối không chán/ Hoa sung cuốn lông mày/ Hoa giềng bám sau gáy/ Ùm khớt!”[3].
Inh cẩn thận chép từng chữ lên giấy. Inh chép xong, mo Piu lại tiếp tục dạy cho cách làm thế nào để niệm chú cầu yêu được linh nghiệm. Inh chăm chú lắng nghe không bỏ sót một lời.
Trước khi Inh về, mo Piu tò mò hỏi:
– Cô gái cháu yêu là ai vậy?
Inh ngượng ngập gãi tai.
– Bây giờ cháu chưa thể nói ra được đâu! Sau này cậu sẽ biết.
Chưa thể nói vì nói ra mà không thành thì xấu hổ lắm. Về nhà, Inh mau chóng học thuộc làu bài niệm chú. Rồi Inh tìm cơ hội. Inh biết ngày nào Lả cũng ra suối. Inh chọn nấp kín trong một bụi cây đợi Lả. Vừa nhìn thấy bóng Lả từ đằng xa Inh đã sẵn sàng đọc niệm chú cầu yêu. Lả đến gần. Inh nín thở đọc niệm chú đúng ba lần. Lả bước qua chỗ Inh nấp. Inh ném viên sỏi về phía sau lưng Lả. Viên sỏi gây nên tiếng động nhỏ. Lả giật mình ngoái lại. Không có chuyện gì lạ. Lả tủm tỉm cười. Lòng Inh lâng lâng bay trên mây trên gió. Lả cười. Vậy là niệm chú cầu yêu linh nghiệm rồi. Và Inh tin niệm chú cầu yêu sẽ giúp Inh với Lả thành đôi. Chỉ còn đợi cơ hội thuận lợi để tỏ tình nữa thôi.
***
Bản mường vào mùa vụ mới.
Trai bản cùng nhau đi đắp lại phai[4] lấy nước vào mương dẫn về ruộng. Sức trai bản làm việc băng băng. Mọi người vừa làm vừa hát hò cho phấn khích. Chẳng thấy một ai kêu mệt. Inh và Hiến làm chung một tốp. Thân phai được bồi thêm đất đá càng thêm vững chắc.
Đang vác bao đất trên vai thì Inh thình lình trượt ngã. Trán Inh bị đập mạnh vào hòn đá lớn. Inh ngất. Nước suối lạnh lùng cuốn Inh trôi đi. Mọi người hét nhau cứu Inh. Hiến là người bơi theo kéo Inh lên bờ. Rồi cũng chính Hiến cõng Inh về nhà.
Được cõng về tới nhà Inh vẫn còn chưa tỉnh. Mẹ Inh tức tốc chạy tới chỗ Inh ngã để gọi hồn vía của con trai trở về với thân xác.
Bà chắp tay rồi kêu khấn:
“Ba mươi vía, bốn mươi hồn hỡi hãy về đi!”[5]
Bà kêu khấn đúng ba lần rồi lật đật chạy về.
Thiêng thật. Mẹ trở về đến nhà thì Inh tỉnh. Mọi người cùng thở phào nhẹ nhõm. Inh không sao rồi. Nhưng vết thương trên trán Inh thì sưng u tím bầm. Mẹ Inh lại phải tất tả đi xin lá náng về chườm cho con. Lấy lá náng hơ lửa chườm lên sẽ giúp vết thương mau khỏi.
Dân trong bản rủ nhau đến thăm Inh. Ai cũng mang theo chút quà thơm thảo mong Inh chóng lành. Lả cũng đến thăm Inh. Lả bảo:
– Cảm ơn anh!
Inh ngạc nhiên hỏi Lả:
– Sao em lại cảm ơn anh?
Lả chúm chím cười.
– Anh đi đắp phai lấy nước về cho ruộng bản, cho cả ruộng nhà em thì cảm ơn là đúng chứ sao.
Rồi Lả nhìn thấy mấy lá náng tươi để gần đấy liền reo khẽ:
– Ôi, ở kia có sẵn lá náng để chườm vết thương. Em sẽ giúp hơ lá náng chườm cho anh!
Inh gật đầu rất nhanh và nói:
– Vậy anh nhờ em ngày nào cũng đến đây chườm lá náng, được không?
Môi Lả cười. Ánh mắt Lả cũng cười.
– Đồng ý thôi! Em sẽ giúp anh chườm lá náng cho đến khi nào trán anh khỏi tím bầm.
Lả dắt Inh cùng ra ngồi cạnh bếp lửa để tiện chườm lá thuốc. Lá náng to dài nên Lả phải cắt đôi ra cho dễ chườm. Lả hơ lá náng lên lửa. Lá náng tươi hóa tái mềm nóng ấm. Lả dịu dàng chườm lá náng nóng ấm lên trán Inh. Tim Inh lại đập mạnh thịch thịch như thể đang gõ vũ điệu toỏng loỏng[6].
Nhưng Lả không nhận ra điều ấy, chỉ dịu dàng nói:
– Lá náng được vẩy thêm rượu thì chườm vết thương sẽ tốt hơn!
Inh mạnh dạn nắm lấy bàn tay Lả. Bàn tay Lả mềm mại quá. Bàn tay con gái ấm như nắng mặt trời với những ngón tay thon. Inh ngỡ mình đang mơ.
Rồi Inh nói lời gió thoảng:
– Không cần vẩy thêm rượu đâu. Bàn tay của Lả đã giúp lá náng trở thành thuốc tiên rồi.
Đôi má Lả ửng hồng:
– Ôi, anh Inh nói hay như lời chim hót.
Lả đang ở thật gần. Inh cảm nhận được cả hơi thở của Lả. Đây thật sự là cơ hội tốt để Inh tỏ tình. Niệm chú cầu yêu giúp Inh tự tin hơn. Inh nhìn thẳng vào mắt Lả.
– Lả ơi, Inh yêu Lả. Nhận lời làm người yêu của Inh, Lả nhé!
Lả bối rối rụt ngay tay lại.
– Không được đâu! Bởi Lả đã nhận lời thương Hiến rồi. Hai chúng ta chỉ là bạn thân của nhau thôi.
Lời của Lả giống như nước lạnh dội than nóng. Trên mặt Inh hiện rõ nỗi thất vọng. Hóa ra Inh đã nhầm. Lả chỉ coi Inh là bạn. Những cử chỉ ân cần thân mật ban nãy chỉ là tình cảm bạn bè thân thiết dành cho nhau. Bí thuật niệm chú cầu yêu đã không hề linh nghiệm.
Lòng Inh buồn mà vẫn phải gượng cười trước Lả.
***
Lả với Hiến thương nhau, dân bản ai cũng khen hai người đẹp đôi. Inh cảm thấy ghen tị. Song Inh biết, yêu nhau là phải có duyên, không yêu được thì cũng nên nghĩ tốt cho nhau. Bởi vậy Inh thật lòng chúc phúc cho Lả và Hiến thành vợ chồng vui sống bên nhau đến già.
Lại một đêm trăng sáng như mộng bỏ bùa trần gian.
Inh lại một mình tha thẩn ra bãi cỏ xanh nằm ngắm nhìn trăng. Bầu trời đêm sâu thẳm lấp lánh muôn sao. Gió vẫn vô tư chở tiếng trăng cười. Trăng ơi! Then Mường Trời đã không ban cho Inh với Lả chung sợi dây duyên mệnh. Niệm chú bùa yêu cũng chẳng giúp gì được cho Inh. Nhưng Inh có buồn đến mấy thì núi vẫn xanh và suối vẫn chảy. Bởi vậy Inh cần phải tiếp tục sống thật tốt, thật vui vẻ.
Gia đình Lả và Hiến bắt đầu lo dần mọi thứ cho đám cưới của đôi trẻ. Rượu ngon ủ chum. Cá ướp chua đựng ống. Thịt sấy treo gác bếp. Tất cả hứa hẹn một đám cưới vui tưng bừng.
Thế rồi trời mưa kéo dài tù tì. Lũ từ thượng nguồn đổ về cuồn cuộn. Lũ khiến tôm cá bị đánh dạt vào bờ. Dân bản đua nhau đem dụng cụ ra suối xúc cá. Những đứa trẻ hớn hở theo chân người lớn. Người lớn dùng ca tsa[7] còn trẻ con thì dùng rá để xúc.
Hiến cũng mang ca tsa ra suối kiếm cá. Hiến khỏe nên giỏ cá của Hiến mau chóng đầy. Hiến chuẩn bị ra về. Bất ngờ có tiếng kêu thất thanh. Một đứa trẻ bị lũ cuốn. Hiến lập tức quăng vợt và bơi ra cứu đứa bé. Đúng lúc Hiến vừa túm được đứa bé thì một thân cây lớn ầm ầm theo lũ lao xuống. Nó lao đúng chỗ Hiến và đứa bé. Chỉ trong chớp mắt lũ đã đoạt hai mạng người. Những người chứng kiến hốt hoảng hét to. Ai cũng muốn cứu Hiến và đứa bé nhưng bất lực trước lũ dữ.
Hôm sau mưa tạnh, lũ thôi cuồn cuộn gầm gào nhưng nước thì vẫn đỏ ngầu màu đất sét. Dân bản tìm thấy thi thể của Hiến và đứa bé bị sóng đánh tạt vào một bãi đá. Mọi người đã được chứng kiến một cảnh tượng không thể tin nổi, đôi cánh tay của Hiến vẫn ôm chặt đứa bé không rời. Nhìn cảnh tượng ấy ai cũng trào nước mắt.
Hiến phải về Mường Ma giữa lúc lửa tim đang nồng đượm. Bố mẹ Hiến khóc than tiễn con vào lòng đất. Họ đau đứt ruột xé gan. Họ thay nhau thét gọi ông trời để đòi lại Hiến. Biết là tuyệt vọng nhưng họ vẫn ra sức thét gọi. Mất Hiến, ruột gan Lả cũng bị buồn đau xé vụn tả tơi. Các vị then sống ở trên Mường Trời thật ác. Sao nỡ chia lìa Lả và Hiến khi hai người còn chưa kịp chính thức hưởng phúc thành đôi vợ chồng. Chìm trong đau buồn, Lả nuối tiếc một điều chưa kịp nói cho Hiến biết. Giọt máu của Hiến để lại đang cựa quậy trong cơ thể Lả. Nó đang lớn dần lên và đợi ngày ra ngoài để ngắm mặt trời. Sau này nó sẽ thay Hiến ở bên cạnh Lả.
Thế rồi Lả sinh con đúng vào ngày có mây lành đậu nóc nhà, có chim hót líu lo ngay đầu sàn. Tiếng khóc chào đời của đứa trẻ vọng giữa núi non. Lả ngắm nhìn con ngậm ngùi nhớ Hiến. Trong lòng Lả, hình ảnh Hiến luôn vững chãi như ngọn núi đứng chắn trước bản. Ngọn núi đó hằng ngày vẫn cùng gió kể những câu chuyện hồng hoang, kể mãi ngàn năm không hết.
Thấm thoắt, con của Lả đã được hơn một tuổi. Đứa bé thật kháu khỉnh. Nó nói bi bô. Nó cười khanh khách. Nó lẫm chẫm tập bước. Nó xịu mặt nũng nịu. Nó giúp Lả vơi nỗi đau buồn. Nó là tất cả niềm vui của Lả.
Lả còn rất trẻ nên người thân ruột thịt nhắc nhở Lả chuyện lấy chồng. Mỗi lần như vậy ánh mắt Lả lại hướng nhìn về ngọn núi trước bản. Lả như thấy bóng hình Hiến đang ở đó. Lả chưa kịp mở lại lòng mình bởi hồn vía vẫn gửi về phía núi.
Lả đâu biết rằng có một chàng trai vẫn luôn âm thầm dõi theo Lả. Đó là Inh. Trái tim Inh vẫn dành cho Lả những yêu thương ngày nào. Inh đã suy nghĩ thật kỹ, sẽ lần nữa tỏ lời yêu với Lả mà không cần nhờ đến niệm chú cầu yêu. Đứa con của Lả rồi sẽ được Inh ôm trong vòng tay ấm áp. Và Inh hy vọng Lả sẽ đồng ý cùng Inh chung bếp lửa nhà sàn.
[1] Ý Thoi: nhân vật giống như chú Cuội trong truyện cổ tích.
[2] Niệm chú cầu yêu: tiếng Thái gọi là ‘cặm mằn báo xao’.
[3] Nguyên văn phiên âm tiếng Thái: “Cỏn hin đăm tôốc tà chỏi/ Cỏn hin nọi tôốc tà piệng/ Xơng căn lè hằn khắm bớ bớ/ Bók đớ kẻo hang ta/ Bók khá chắp pẻn láy/ Ùm khớt!”.
[4] Phai: một loại đập nhỏ chặn suối lấy nước về ruộng.
[5] Nguyên văn phiên âm tiếng Thái: “Xam xíp mính, xí xíp khon ởi, hú mạ dờ”.
[6] Vũ điệu toỏng loỏng: điệu dân vũ diễn ra vào Tết cốm (kin lảu khảu mảu) của người Thái.
[7] Ca tsa: một loại vợt xúc cá của người Thái.
HÀ PHONG