Lai Châu là địa bàn biên giới, nơi nhân dân các dân tộc và những người lính biên phòng đã và đang kết thành một khối đồng tâm. Vùng biên giới Lai Châu hôm nay, những làng bản như khoác lên tấm áo mới, trong sự đổi thay sâu sắc và nhiều mặt đời sống kinh tế – văn hóa – xã hội…
Một đề án mang tính nhân văn
Ngày càng có nhiều người dân mạnh dạn thay đổi cách nghĩ, cách làm, chịu khó học hỏi có khát vọng vươn lên, cùng góp sức với bộ đội biên phòng (BĐBP) xây dựng bảo vệ biên cương. Người La Hủ sinh sống chủ yếu ở huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu, còn được gọi là tộc “lá vàng” vì trước kia họ sống du canh, du cư trong rừng, lợp lán sống tạm, khi lá lợp lán ngả màu vàng thì chuyển nơi khác. Mọi chuyện bắt đầu thay đổi khi Đề án “Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu tham gia giúp đồng bào La Hủ định canh, định cư, xóa đói, giảm nghèo gắn với bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới” được tiến hành.
Anh Phản Lê Xa ở bản Tân Biên, xã Pa Ủ, huyện Mường Tè vẫn luôn nhớ rõ quãng thời gian khi thành lập bản. Ngày đó, cán bộ chiến sĩ Đồn BP Pa Ủ đã vận động bố của anh Phản Lê Xa là ông ông Phản Xạ Chô – một người có uy tín trong cộng đồng người La Hủ dẫn đường, băng rừng vượt suối tìm đến từng hộ gia đình động viên, thuyết phục bà con từ bỏ cuộc sống du canh, du cư để về định cư tại bản mới. Những người lính quân hàm xanh đã làm nhà, nhiều công trình dân sinh rồi vừa làm, vừa hướng dẫn bà con cách trồng lúa, trồng màu, nuôi thả gia súc, gia cầm. Trong gian khó, tình cảm giữa quân và dân cứ thế ngày thêm bền chặt, gắn bó.
Cũng giống như Tân Biên, ở bản Nhú Ma, xã Pa Ủ, huyện Mường Tè nằm cheo leo giữa mênh mông núi rừng biên cương, là nơi sinh sống của 100% người dân La Hủ, đa phần trình độ văn hóa còn hạn chế. Là người có uy tín của bản làng, ông Ly Xạ Pu – Trưởng ban Công tác mặt trận bản Nhú Ma luôn xác định cần phải tập trung nhiều hơn vào nhiệm vụ tuyên truyền, vận động người dân thi đua phát triển kinh tế, xây dựng đời sống mới, xóa bỏ hủ tục, tham gia giữ gìn an ninh trật tự biên giới… Sau những năm tháng nỗ lực phát huy vai trò của mình, ông Ly Xạ Pu đã thực sự trở thành là “cầu nối” giữa bà con trong bản với cấp ủy, chính quyền địa phương.
Cán bộ, chiến sĩ BĐBP tỉnh làm nhà giúp người dân La Hủ ở xã Pa Ủ, huyện Mường Tè.
Ông Đa Văn Thức, Bí thư Đảng ủy xã Pa Ủ, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu cho biết: “Ông Ly Xạ Pu là người La Hủ nổi trội trong vận động bà con ổn định đời sống, vệ sinh làng bản, phát triển kinh tế. Trước đây, ông là Bí thư Đảng ủy xã, về hưu góp sức là bí thư chi bộ vận động bà con tốt hơn. Gia đình gương mẫu, con ông là Bí thư Chi bộ vận động bà con tham gia sản xuất, vận động bà con trồng lúa kém hiệu quả chuyển sang trồng cây có giá trị kinh tế cao để phát triển kinh tế”. Còn theo Thiếu tá Ngô Văn Phương, Chính trị viên Đồn Biên phòng Pa Ủ, BĐBP Lai Châu thì: “Đồng chí Ly Xạ Pu là 1 người cán bộ đảng viên tiêu biểu mẫu mực, tích cực cùng chính quyền địa phương và BĐBP củng cố cơ sở chính trị, trực tiếp tham gia cùng BĐBP tuần tra bảo vệ biên giới; vận động người dân thực hiện chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, xóa đói giảm nghèo, dần bỏ hủ tục lạc hậu trên địa bàn đồng chí phụ trách và toàn xã”.
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết từ năm 2017 đến năm 2022, ông Ly Xạ Pu đã tích cực tuyên truyền vận động nhân dân trong bản Nhú Ma tham gia hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động do Mặt trận Tổ quốc cấp trên phát động, đã tổ chức được 613 cuộc tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với trên 10.000 lượt người tham gia.
Hiện nay, đa phần người La Hủ ở bản Nhú Ma đã có ý thức tích cực tham gia lao động, sản xuất, đảm bảo cuộc sống, đặc biệt là mong muốn gắn bó và góp sức xây dựng quê hương biên cương ngày càng đẹp giàu. Những tín hiệu tích cực này chính là món quà tinh thần vô giá dành cho người cán bộ Mặt trận tận tụy Ly Xạ Pu – Trưởng ban Công tác Mặt trận bản Nhú Ma.
Từ cuộc sống du canh, du cư dựa và tự nhiên để sinh tồn, người La Hủ nay đã biết làm ruộng nước, biết nuôi thả gia súc, gia cầm, ốm đau đã biết dùng thuốc, biết dùng điện thoại, mạng xã hội để trao đổi thông tin, bán những mặt hàng nông sản mà họ làm ra. Con em người La Hủ cũng được quan tâm chuyện học hành, biết nói tiếng phổ thông… Tất cả là một bước tiến dài của cộng đồng người La Hủ trên vùng cao biên giới tỉnh Lai Châu.
Lan tỏa tấm lòng – Lan tỏa ấm no
Nếu huyện Mường Tè là nơi sinh sống chủ yếu của người La Hủ thì huyện Phong Thổ là nơi có những bản làng của người Dao cũng đang đổi thay, khởi sắc từng ngày. Trước đây, người Dao Tiền ở xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ thường sống trên núi cao, du canh du cư nay đây mai đó nên cái đói, cái nghèo luôn vây quanh cuộc sống của mọi gia đình, nhiều hủ tục lạc hậu còn tồn tại. Để giúp bà con định canh định cư, xây dựng cuộc sống mới, cuối năm 2004, BĐBP Lai Châu đã giao nhiệm vụ cho Đồn Biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng đưa bà con người Dao xuống núi lập bản. Bằng sự bền bỉ, kiên trì các cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng đã vận động được bà con xuống định canh, định cư trên vùng đất mới và bản Hùng Pèng cũng ra đời từ đó.
Là người đã trải qua những tháng ngày cơ cực, anh Phàn Quấy Trào (bản Hùng Pèng, xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) thấu hiểu cái nghèo cái đói, cái nghèo, nên khi được BĐBP giúp phát triển kinh tế, anh rất phấn khởi, coi đây là cơ hội để gia đình có thể cải thiện cuộc sống. Với 2ha đất đồi, anh Trào bắt tay vào trồng chuối, một mặt hàng nông sản có giá trị kinh tế khá cao. Do khí hậu thổ nhưỡng vùng đất biên giới hợp với loại cây này, lại được chăm sóc đúng cách nên cả vườn chuối của gia đình anh phát triển tốt. Ngày nào cũng vậy, anh Trào dành nhiều thời gian chăm chút cho từng cây chuối trong vườn. Công sức của anh bỏ ra đã thu về những trái ngọt, chuối nhà anh buồng to, quả nhiều cho năng suất cao, mỗi năm anh thu hoạch tới vài ba tấn chuối quả. Trao đổi với chúng tôi, anh Phàn Quẩy Trào cho biết: “Gia đình tôi ngày trước rất khó khăn, được BĐBP giúp đỡ về cách trồng chuối nên kinh tế gia đình bây giờ cũng khá lên rồi. Từ các nguồn thu trong chăn nuôi, trồng trọt, gia đình anh Trào nay đã có tiền để làm được một ngôi mới khang trang, trong nhà có ti vi, xe máy, cuộc sống cũng đầy đủ hơn”.
Cuộc sống của bà con bản Hùng Pèng tuy đã khá hơn trước nhưng vẫn còn một số gia đình khó khăn, thiếu thốn nhất là về vấn đề nhà ở bị xuống cấp. Năm 2022 vừa qua, thực hiện Đề án xây dựng 600 ngôi nhà cho các hộ nghèo trên địa bàn huyện Phong Thổ hay còn gọi là Đề án 645, cán bộ, chiến sĩ Đồn Đồn Biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng, BĐBP Lai Châu đã góp sức cùng các cấp, các ngành xây dựng 04 căn nhà cho bà con người Dao bản Hùng Pèng. Theo đề án, mỗi căn nhà xây mới được hỗ trợ 60 triệu đồng. Kiểu nhà lắp ghép, khung thép, tường và mái sử dụng tôn xốp chống nóng, trụ đổ bê tông kiên cố, nền xi măng… Đại tá Lê Công Thành, Phó Chính ủy BĐBP Lai Châu cho biết: “Chúng tôi phối hợp cấp ủy, 12 xã biên giới huyện Phong Phổ tuyên truyền vận động nhân dân, đặc biệt những hộ nghèo, hộ khó khăn hiểu mục đích, ý nghĩa nhân văn của đề án để phối hợp với BĐBP trong phối hợp di chuyển lấy mặt bằng làm nhà mới, vận chuyển nguyên vật liệu. Một số hộ vị trí nhà ở sâu và xa trong bản phải vận chuyển nguyên vật liệu bằng sức người”.
Được ở trong căn nhà mới ấm áp nghĩa tình, gia đình anh Lý Chỉn Ngan (bản Hùng Pèng, xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ) rất vui mừng, phấn khởi. Nay đã “an cư”, gia đình yên tâm tập trung làm ăn, phát triển kinh tế gia đình để “lạc nghiệp”. Ông Tẩn Chỉn Hùng, Chủ tịch UBND xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu cho biết: “Chúng tôi mong muốn thời gian tiếp theo được Đảng, Nhà nước quan tâm giúp đỡ xây dựng cho thêm nhiều căn nhà nữa. Bản Hùng Pèng mới di dân xuống thì khó khăn, bây giờ đỡ hơn. Chủ trương tiếp tục đầu tư trồng cây gỗ lớn như cây lát, cây dổi, cây mễ, định hướng thời gian tới cải tạo lại vườn chuối, trồng thêm các cây ăn quả”.
Khắp các bản làng người La Hủ và người Dao khu vực biên giới tỉnh Lai Châu, lúa, ngô, cây ăn quả… lên xanh ngút ngát; đàn bò, đàn dê ngày càng nhiều hơn trên đồng cỏ; những ngôi nhà mới khang trang, vững chắc đã thay thế cho những ngôi nhà cũ nát trước đây; tiếng học bài của trẻ nhỏ cũng râm ran làng bản… Dù phía trước vẫn còn nhiều khó khăn cần phải vượt qua, nhưng có sự đồng hành của những người lính mang quân hàm xanh, chắc chắn rằng, trong thời gian tới, cuộc sống của bà con người La Hủ và người Dao nơi đây sẽ ngày càng no ấm hơn nữa. Không chỉ thuần túy mục tiêu phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội, mà là những đề án hàm chứa yêu thương…
Bài, ảnh: Đức Duẩn