Mấy ngày qua, công việc của xã bề bộn, tất bật như ngày mùa. Tập thể Đảng ủy và chính quyền xã Đông Pao đã nhận được thông báo của huyện, tỉnh đã duyệt và ra quyết định công nhận xã Đông Pao đạt chuẩn nông thôn mới. Vì vậy, đúng ngày tháng, lãnh đạo xã lên huyện nhận quyết định và nghe ý kiến chỉ đạo về việc tổ chức Lễ trao nhận với tinh thần phấn khởi, trân trọng.
Do công việc hệ trọng như vậy nên Bí thư Đảng ủy Vàng Văn Khằm mấy ngày vừa rồi không có thời gian về với gia đình, vợ con. Mặc dù nhà Khằm cách trung tâm xã chưa đầy hai cây số lại cạnh trục đường chính đi lại rất thuận tiện. Vậy là gần một tuần nay phải cùng tập thể làm công tác chuẩn bị để đón một sự kiện mà từ xưa tới nay chưa từng có đối với một xã vùng cao, dân tộc Lự. Đó là xã Đông Pao. Đây cũng là niềm vui, tự hào đã bao ngày mong đợi thấp thỏm chờ mong từ khi bắt đầu bắt tay vào việc thực hiện chương trình Quốc gia, một chương trình mới về xây dựng nông thôn mới ở xã Đông Pao.
Bí thư Vàng Văn Khằm và Chủ tịch xã Lò Văn Bơn cầm quyết định từ huyện về mà lòng tràn ngập niềm vui khó tả. Bởi vì đó là kết quả đối với nhân dân xã Đông Pao đã qua bao ngày phấn đấu không ngừng nghỉ cho tới hôm nay.
Ngày tổ chức đón nhận quyết định đã đến.
Suốt buổi chiều sau khi tiếp đón các đoàn đại biểu của tỉnh, huyện và một số xã được huyện mời về dự Lễ công bố quyết định.
Vậy là sáng ngày mai, ngày sẽ đi vào lịch sử của Đảng bộ, chính quyền và hai ngàn năm trăm người dân, dân tộc Lự trong tổng số mười một dân tộc thiểu số anh em của huyện chỉ có ở xã Đông Pao. Và dân tộc Lự có dân số đứng vào thứ chín trong tổng số hai mươi dân tộc của toàn tỉnh hiện nay. Công việc chuẩn bị đã hoàn tất. Tối nay Vàng Văn Khằm mới giành chút thời gian về nhà một đêm cho thư giãn, thoải mái, hay nói tếu táo là “xả hơi” sau mấy ngày bận rộn, mệt nhọc. Khằm vừa về tới nhà chân bước vào bậc cầu thang dưới cùng thì con chó nằm ở đâu đã nhận ra chủ chạy bổ nhào đến mừng rối rít, cái đuôi ngoáy như chong chóng và phát ra tiếng kêu ăn ẳng liên hồi thật vui tai. Hai cái chân nó ôm chặt lấy ống quần của Khằm và theo lên cầu thang nhà sàn khi Khằm đứng ngoài cửa gọi vợ. Thếm – vợ Khằm nghe tiếng chồng liền dậy bật điện chạy ra mở cửa đon đả đón chồng vào nhà.
Thếm hỏi chồng:
– Bố Thắm đã ăn uống gì chưa? (Bố Thắm là gọi theo tên con gái cả).
Khằm nói:
– Ăn uống ở ngoài xã rồi. Chiều nay tiếp khách tỉnh và huyện về hơn một chục đồng chí nên xã đặt cơm ở quán ông Kẻo cạnh nhà ủy ban cho tiện.
Khằm ngồi vào bàn uống nước rồi phân trần nhỏ nhẹ với vợ:
– Mấy ngày vừa rồi bận việc chuẩn bị cho ngày mai, ngày vui nhất của xã mình. Mẹ con ở nhà đã đi ngủ lâu chưa? Công việc mùa vụ chắc vất vả lắm nhỉ?
Thếm nói với chồng:
– Ngô thu gần xong rồi, nhà cứ yên tâm, hiện giờ ngô đem về nhà tất cả được bốn mươi bao bắp, ngô năm nay tốt lắm, bắp to, hạt mẩy vàng ươm. Được mấy ngày vừa rồi trời nắng ráo, không như vụ ngô năm ngoái, trời mưa mấy ngày liền nên có bắp đã nẩy mầm.
Thếm hỏi chồng:
– Ngày mai xã ta có việc gì mà bận đến thế.
Khằm nói với vợ:
– Sáng ngày mai xã tổ chức đón nhận Quyết định của tỉnh công nhận xã mình đạt chuẩn xây dựng nông thôn mới. Số khách về dự mấy chục người gồm đại biểu của tỉnh, của huyện và mấy xã gần đây. Vì vậy công việc phải hết ngày mai mới xong. Có lẽ một vài ngày nữa mới làm việc nhà đỡ đần mẹ con em được.
Thếm động viên chồng:
– Anh cứ lo việc của xã đi. Hai mẹ con ở nhà chỉ buổi sáng ngày mai là tươm tất, việc thu ngô cũng xong.
Khằm dặn vợ:
– Ngô thu về anh sẽ phơi và đưa lên sàn. Nghe dự báo thời tiết mấy ngày nữa sẽ có mưa to kèm theo mưa đá, sấm sét, gió lốc đấy.
Đêm xã vùng cao Đông Pao đã chìm vào yên tĩnh, ngoài trời bao phủ một màu đen sẫm mịt mùng. Lúc này, Khằm bấm đèn pin lên đồng hồ treo tường đã gần mười hai giờ đêm. Tiếng gà gáy canh ba trong bản râm ran. Thế là chỉ còn mấy tiếng nữa là sang ngày mai. Vậy mà không hiểu tại sao Khằm vẫn không ngủ được. Nằm bên vợ, tai chỉ nghe tiếng thở đều đều, êm dịu cùng với hơi ấm của vợ lan tỏa sang người Khằm rất dễ chịu. Hai con mắt Khằm vẫn đăm đắm nhìn vào khoảng không trên đỉnh màn chẳng khác gì như đang dìm mình trong bể nước chàm. Có lúc tai vẫn lắng nghe tiếng chảy rì rào của dòng suối Nậm Mu cạnh dưới vườn nhà đã có từ bao đời nay mà vẫn chảy qua tháng này năm khác. Ban đêm nghe tiếng suối như tiếng hát đồng ca từ đâu vọng lại. Biết Khằm chưa ngủ nên Thếm nói với Khằm:
– Mấy ngày vừa rồi làm việc vất vả mà sao không ngủ cứ trở mình luôn như vậy, hay trong người có điều gì khó chịu?
Khằm bảo
– Không có gì đâu, mẹ Thắm cứ yên tâm. Cái mắt muốn ngủ mà không ngủ được, cái đầu vẫn nghĩ đến công việc ngày mai của xã. Nghe chồng nói vậy, Thếm nằm sát vào Khằm rồi nói nhỏ:
– Việc gì đến nó khắc đến, cái gì mong đợi nó khắc về. Thôi ngủ một giấc đi, chẳng mấy nữa là trời sáng. Không ăn, không ngủ cũng sinh ra ốm đau đấy. Ốm đau không phải riêng anh chịu mà cả vợ con cũng lo nghĩ. Em thấy dạo này hình như sức khỏe của anh giảm mất rồi, người gầy như củi khô, em lo lắm.
Nghe lời vợ. Khằm đành nằm im để khỏi ảnh hưởng đến giấc ngủ của vợ vì sáng ngày mai hai mẹ con còn đi thu nốt ngô mãi tận bên kia suối.
Đã gần sáng rồi mà hai mắt của Khằm không sao khép lại được. Trong đầu bỗng dưng nghĩ ngợi hồi tưởng lại quãng thời gian qua cách đây năm năm. Ngày ấy, Khằm được Đại hội Đảng bộ xã Đông Pao bầu làm Bí thư Đảng ủy, vừa chân ướt chân ráo nhận nhiệm vụ thì cũng là lúc xã Đông Pao bắt tay vào triển khai thực hiện chương trình Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Vậy là một xã cùng với cả nước có ba chương trình cùng đồng hành với nhau: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống, văn hóa khu dân cư – Xóa đói giảm nghèo – Và bây giờ tiếp đến xây dựng nông thôn mới. Mỗi chương trình có bao thuận lợi thì cũng có bấy nhiêu khó khăn đan xen như những chiếc nan của cái rổ, cái sàng thóc gạo. Ngẫm nghĩ ra trên đời này mọi việc ở cái buổi ban đầu có cái mới lạ, bao vấn đề đặt ra, có lúc rối như mớ bòng bong quấn vào nhau tha hồ mà gỡ.
Để chương trình đi vào cuộc sống, người dân phải có nghị quyết, có chương trình, kế hoạch. Nhưng cái khó khăn lớn nhất đối với xã Đông Pao là tỷ lệ đói nghèo còn cao, sản xuất làm ăn vẫn manh mún, nhỏ lẻ,… Về hạ tầng cơ sở nhìn chung còn thấp so với tiêu chí. Ngoài ra còn những tập tục cũ, lạc hậu chưa được thay đổi. Những khó khăn như vậy so với 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới yêu cầu thì quá cao, có tiêu chí hoàn toàn mới lạ với bà con như môi trường, nhà ở ba cứng, đường nội đồng,… Khằm nhớ lại khi học tập quán triệt cho cán bộ và nhân dân đã vấp phải bao nhiêu ý kiến trái chiều. Đối với dân trái ý ngược chiều đã đành vì cái đầu suy nghĩ, cái mắt nhìn có hạn. Đằng này ngay trong đội ngũ cán bộ nêu ra các vấn đề cũng bàn cãi quyết liệt. Nếu tính từ các cuộc họp cấp ủy, chi bộ đến chính quyền, đoàn thể thảo luận từng nội dung để đi đến thống nhất, có người nói: “Xã bản mình là dân tộc, bao đời nay sinh sống vẫn như thế, qua mấy đời người vẫn bám vào rừng núi, nương rẫy trồng cây lúa cây ngô mà nghèo vẫn nghèo, khổ vẫn khổ. Mỗi nhà vài mảnh nương, thửa ruộng, hàng năm thu được mấy bao ngô bao thóc. Bây giờ theo tiêu chí đề ra không làm được đâu”. Nhưng quyết liệt nhất và gay cấn là khi triển khai chương trình xuống dân. Có cuộc họp kéo dài tới nửa đêm, có người đã ngáp ngủ mà nhiều điểm chưa thông suốt. Lần họp nào bà con cũng nhao nhao người thắc mắc, người hỏi và kiến nghị bớt tiêu chí này, bỏ tiêu chí kia. Có người nói: “Việc dồn điền đổi thửa, sản xuất chuyên canh rồi thu nhập đầu người phải đạt mấy chục triệu thì lấy đâu ra ở cái đất này, làm sao được”. Lại có ý kiến nói rằng: “Mỗi xã có một cái chợ, làm chợ ở xã ta thì ai họp, bán mua cái gì? Người ở các bản cách nhau ba, bốn cây số lại trèo dốc, lội suối, mùa khô thì không sao, mùa mưa lũ ai mà đến họp chợ được …”. Có thể nói, đối chiếu các tiêu chí để xây dựng thôn bản đến xã nông thôn mới vào điều kiện hoàn cảnh xã Đông Pao thực chất không ít khó khăn. Yêu cầu từ cán bộ đến người dân phải nhận thức sâu xa, lợi ích lâu dài thì mới có quyết tâm thực hiện. Xây dựng nông thôn mới đây là một cuộc cách mạng đối với nông thôn, nông dân và nông nghiệp, một cuộc đổi đời với người dân các dân tộc miền núi. Vì vậy, bước đầu nhận thức từ cán bộ đến nhân dân khi học tập nêu ra nhiều thắc mắc khó khăn, bên cạnh đa số ý kiến đồng tình cũng có không ít ý kiến ái ngại, rụt rè là đúng với tâm trạng thực tế của người dân. Với cách nhìn thẳng vào tình hình thực trạng của xã Đông Pao qua phát biểu của dân đều là thẳng thắn, chân thật và sâu sắc giúp cho Ban Chỉ đạo của xã khi triển khai thực hiện chương trình Quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
Trên cương vị người đứng đầu của xã, Bí thư Đảng ủy Vàng Văn Khằm tự nghĩ phải cảm ơn nhân dân lắng nghe để suy nghĩ để đề ra kế hoạch thực hiện được đúng đắn, chuẩn xác trong từng bước. Mặt khác, phải tích cực, thường xuyên công tác tuyên truyền để nhân dân nhận thấy hai vấn đề giữa khó khăn và thuận lợi mà xã ta đã có. Đó là truyền thống, văn hóa tốt đẹp của dân tộc Lự. Hiểu được như thế, chắc chắn sẽ tạo được sự đồng thuận.
Trong chương trình, kế hoạch lãnh đạo xã, Chủ tịch Lò Văn Bơn đã nêu rõ cái ta đã có mà bây giờ củng cố nâng cấp thêm như Điện – Đường – Trường – Trạm hoàn thành cách đây bốn năm theo chương trình 135 của Đảng và Nhà nước. Bây giờ, xã Đông Pao chỉ còn ba trên chín bản chưa có đường nối với trung tâm xã. Điều mừng nhất là bà con ta có truyền thống đoàn kết, một xã không có tệ nạn ma túy. Người Lự tin Đảng, tin chế độ mới hôm nay. Một dân tộc ít người mà trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, xã Đông Pao đã có gần hai trăm con em lên đường nhập ngũ đi đánh giặc khắp các chiến trường. Đó không phải là truyền thống tốt đẹp của sức mạnh lòng người hay sao? Xã Đông Pao còn có nét nổi bật của huyện về an ninh chính trị, trật tự xã hội ổn định. Những vấn đề này đã được kể ra trước nhân dân để phát huy trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới. Tuy vậy, Bí thư Vàng Văn Khằm cũng có nhiều trăn trở như tỷ lệ nghèo toàn xã có ba mươi sáu phần trăm, về bình quân lương thực đầu người còn thấp, diện tích ruộng, nương ít, trâu, bò, lợn, gà nuôi còn thả rông, vệ sinh con người vẫn theo thói quen ra rừng, ra suối, khắc phục những vấn đề này nghe nói thì đơn giản, nhưng khi thực hiện cũng là khó khăn cản trở.
Trải qua gần sáu năm phấn đấu của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Đông Pao đã đoàn kết, chung sức chung lòng nên đến giờ đã đạt xã nông thôn mới. Niềm vui lớn đã đến với mỗi gia đình và dân bản xã mình. Niềm vui này không chỉ đối với lớp người hôm nay mà cả mai sau cho thế hệ con cháu.
Mới tháng trước đây, đồng chí Bí thư Huyện ủy về Đông Pao làm việc có hỏi:
– Các đồng chí lãnh đạo xây dựng nông thôn mới đã đạt tới đích. Các đồng chí thấy mới so với cũ khác nhau thế nào?
Bí thư xã Vàng Văn Khằm nói:
– Chúng tôi thấy cái khác và cái mới là đem từng tiêu chí từ tiêu chí thứ nhất đến tiêu chí thứ mười chín để so sánh.
Còn chủ tịch Lò Văn Bơn thì nói:
– Đạt được mười chín tiêu chí xây dựng nông thôn mới đã làm bộ mặt bản mường thay đổi, tiến bộ hơn trước nhiều lần từ đời sống, nhà ở, đường đi lối lại và cả trong sản xuất phát triển kinh tế – văn hóa của bà con dân tộc Lự. Nghe xã báo về việc xã Đông Pao đã đề nghị cấp trên xét công nhận xã đạt nông thôn mới. Đồng chí Bí thư Huyện ủy rất phấn khởi và tỏ lời khen ngợi xã Đông Pao.
Đồng chí Bí thư Huyện ủy hỏi tiếp với lời thân mật:
– Các cậu đánh giá về tình hình nhân dân hiện nay như thế nào?
Bí thư Vàng Văn Khằm nói:
– Thưa Bí thư Huyện ủy! Bà con dân tộc chúng tôi rất tin tưởng đi theo con đường đi tới ấm no, hạnh phúc do Đảng, Nhà nước thật là đúng đắn, ý Đảng lòng dân đồng thuận lúc này hơn bao giờ hết đối với nông dân, nông thôn xã Đông Pao nói riêng và cả huyện, tỉnh đến đất nước nói chung.
Cùng với ý của Vàng Văn Khằm. Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Đông Pao Tao Văn Kẻo còn nói ví von làm Bí thư Huyện ủy rất vui. Tao Văn Kẻo nói:
– Qua thực hiện chương trình của Nhà nước xây dựng nông thôn mới. Lòng người dân như những con suối nhập vào cùng dòng nước chảy về dòng sông Nậm Mu làm ra ánh sáng điện hôm nay.
Cuộc sống mới của Đông Pao đã thay đổi so với trước khi có chương trình đúng là một trời một vực. Đời sống của nhân dân từ bát cơm, tấm áo, nhà ở, công sở, đường đi… đã đổi thay thật sự. Nhiều cái mới đã xuất hiện ở Đông Pao. Đến nay toàn xã đã có hơn một trăm hộ làm dịch vụ kinh doanh. Phong trào làm trang trại, gia trại, chăn nuôi trâu bò, gia cầm, thủy sản với quy mô vừa và nhỏ theo hướng hàng hóa do các sản phẩm làm ra. Xã có Hợp tác xã dệt may thổ cẩm, có điểm du lịch sinh thái. Mỗi bản một đội văn nghệ phát huy và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Lự. Một đêm đã trôi qua. Một đêm khác với mọi đêm khi Vàng Văn Khằm cùng tập thể lãnh đạo xã Đông Pao cách đây năm năm. Bây giờ nhớ lại những ngày đêm đầu ấy khi triển khai chương trình Quốc gia biết bao lo toan trăn trở.
Còn đêm nay không chỉ riêng Vàng Văn Khằm mà còn bao đồng chí, anh em, bà con khắp các bản làng Đông Pao cũng không ngủ vì thao thức chờ đón niềm vui, vinh dự lớn lao về với người dân tộc Lự Đông Pao.
Đêm rừng thao thức để đón ngày mai, một ngày đặc biệt so với hàng ngàn, hàng vạn ngày đêm đã qua của lớp lớp con người từ xa xưa tới giờ. Đó là ánh nắng mới chan hòa rực rỡ về cuộc sống mới đang bừng sáng khắp bản mường nơi đây.
Thanh Luận