Tôi may mắn được tham gia chấm ảnh khu vực Miền núi phía Bắc tại ba kỳ liên hoan trước và chấm ảnh cho một số cuộc thi cấp tỉnh của nhiều tỉnh miền núi phía Bắc. Đồng thời, đã có nhiều chuyến sáng tác đến vùng đất này nên phần nào am hiểu con người, thiên nhiên, bản sắc đặc trưng các dân tộc. Hôm nay, được về đây, tôi vui mừng, xúc động khi được gặp lại những gương mặt thân quen, những người có cùng niềm đam mê, đã có biết bao kỷ niệm trong các kỳ liên hoan và các chuyến đi thực tế sáng tác; càng vui hơn khi ngắm nhìn những tác phẩm được triển lãm của khu vực miền núi phía Bắc ngày một chất lượng, đầu tư công phu và tư duy sáng tạo hơn. Thấy được sự phát triển và trưởng thành của từng hội viên trong khu vực. Qua mỗi kỳ liên hoan lại có thêm nhiều gương mặt mới đầy triển vọng.
Liên hoan Ảnh nghệ thuật các khu vực là hoạt động do các Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh trong khu vực luân phiên đảm nhiệm, đăng cai tổ chức. Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam bảo trợ về mặt chuyên môn, trao giải thưởng. Nhằm góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân; lưu giữ lịch sử phát triển kinh tế, văn hoá – xã hội, an ninh – quốc phòng và cuộc sống nhân dân các tỉnh trong khu vực. Đồng thời, đây cũng là dịp để các nhà nhiếp ảnh giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao chất lượng hoạt động sáng tác và triển lãm, kịp thời phát hiện nhân tố mới; tạo điều kiện để các nhà nhiếp ảnh trong khu vực công bố các tác phẩm, giới thiệu, quảng bá hình ảnh đất nước, con người; nhân rộng, biểu dương những mô hình tiêu biểu, điển hình tiên tiến trong học tập, lao động sản xuất.., tạo sức lan tỏa tốt đẹp trong cộng đồng.
Liên hoan năm 2022 do Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam phối hợp với Hội Văn học – Nghệ thuật tỉnh Lai Châu tổ chức thu hút 1.927 tác phẩm của 294 tác giả tham gia trong đó có 1974 ảnh đơn, 133 ảnh bộ. Với chủ đề “Vẻ đẹp – đất nước, con người miền núi phía bắc”, 162 ảnh được chọn triển lãm đã thể hiện được vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, con người trong khu vực; Phản ánh những thành tựu kinh tế, khoa học kỹ thuật, an sinh xã hội, an ninh quốc phòng, giao lưu, hội nhập quốc tế, những tấm gương điển hình tiên tiến, “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Chung sức xây dựng nông thôn mới; những nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào các dân tộc trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Những tác phẩm tham gia dự thi đã khắc họa nên một “Vùng đất – Con người miền núi phía Bắc luôn giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá của vùng miền và đang vươn lên hội nhập và phát triển”.
Bên cạnh các phương pháp sáng tác truyền thống, những năm gần đây và đặc biệt năm nay có sự xuất hiện nhiều ảnh dự thi có ý tưởng tốt, có sự đầu tư sáng tạo, xử lý hậu kỳ tốt hơn; về hình thức thể hiện từ kỹ thuật, bố cục, đến ánh sáng tốt, độ tương phản cao, vận dụng sáng tạo ngôn ngữ nhiếp ảnh đặc trưng, một số tác phẩm được ứng dụng kỹ thuật tạo hình mới, qua đó xuất hiện một số tác giả trẻ năng động, sáng tạo làm chủ kỹ thuật, công nghệ tạo nên những chấm phá đặc sắc cho bức tranh liên hoan khu vực năm nay. Đây là tín hiệu đáng mừng trong việc đa dạng hóa phương pháp và đề tài sáng tác.
Bộ ảnh giới thiệu với công chúng hôm nay đã được Hội đồng giám khảo thẩm định bằng phần mềm chấm ảnh chuyên dụng, công tâm, khách quan và bám sát chủ đề Liên hoan. Mặc dù số lượng tác phẩm được chọn triển lãm năm nay ít hơn con số mà Ban Tổ chức kỳ vọng, nhưng đó là kết quả của quá trình chấm chọn khắc khe của Hội đồng Giám khảo, tránh bớt sự trùng lặp với những năm trước, tuy chưa được như mong muốn nhưng chúng ta đành chấp nhận bó đũa chọn cột cờ; để chọn ra bộ giải được trao hôm nay
Tôi đánh giá cao kết quả đạt được của liên hoan với nhiều tác phẩm ảnh bám sát chủ đề, thể hiện tốt nội dung, mang đậm hơi thở cuộc sống sôi động của khu vực, thể hiện rõ nét thế mạnh và tiềm năng phát triển của khu vực miền núi phía Bắc.
Có thể thấy, Liên hoan Ảnh khu vực còn mở ra một hướng đi tích cực cho phong trào sáng tác, nâng cao nhận thức về hoạt động sáng tạo ảnh nghệ thuật trong hội viên. Thực tế những năm gần đây bản chất của liên hoan đã không còn mà hầu như các cuộc liên hoan đã chấm thi sòng phẳng, không còn chia đều cho các tỉnh như trước đây. Lực lượng nhiếp ảnh khu vực miền núi phía Bắc luôn hoạt động tích cực và vươn ra các “sân chơi nghệ thuật” lớn. Đây chính là từng bước thay đổi hình thức liên hoan bằng hình thức thi – một hình thức sàng lọc, thẩm định nghiêm túc, thực chất nhằm xác định đúng giá trị nghệ thuật, giá trị nhân văn, giá trị xã hội cho tác phẩm nhiếp ảnh. Đó chính là sự khẳng định vị thế của nhiếp ảnh khu vực trong sự phát triển chung của nhiếp ảnh cả nước.
Liên hoan Ảnh đã trở thành ngày hội của giới nhiếp ảnh trong khu vực, trở thành một thương hiệu mạnh trong đời sống văn hóa ảnh, nhiều tỉnh thành giành quyền đăng cai tổ chức chào mừng các ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng tại địa phương. Nhiều người đam mê nghệ thuật nhiếp ảnh trưởng thành từ các Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực, trong số đó có những nghệ sĩ nhiếp ảnh thành danh. Các tác phẩm đạt giải thưởng và triển lãm không những phản ánh đời sống, kinh tế, văn hoá, bản sắc dân tộc vùng miền góp vào nền văn hóa ảnh mà còn tiếp tục khẳng định tại các cuộc thi ảnh cấp quốc gia, quốc tế trong đó có tác phẩm đoạt giải cao. Có thể nói, Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực đã đóng góp phần rất lớn vào sự phát triển của Nhiếp ảnh Việt Nam; Là cầu nối hợp tác cùng phát triển giữa Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam và Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh, thành phố trong cả nước vì một nền văn hóa ảnh đậm đà bản sắc dân tộc.
Tuy nhiên, do không gian sáng tác trong phạm vi 15 tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc đã được các tác giả cày xới nhiều năm nên thường xuất hiện những tác phẩm trùng lặp về đề tài, na ná giống với những năm trước… có những tác giả chưa thật trung thực còn gửi ảnh đã được triển lãm hoặc đạt giải thưởng những năm trước. Còn nhiều ảnh chắp ghép sai thực tế hoặc lỗi xử lý hậu kỳ; vẫn còn những bức ảnh chụp theo những lối mòn. Đặc biệt nhiều bức ảnh đặt tên hông gắn liền với chủ đề bức ảnh, hoặc chú thích thể hiện sự thiếu hiểu biết và có lúc còn phản tác dụng.
Bộ ảnh không chí triển lãm ở tỉnh Lai Châu, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam còn tiếp tục phát hành sách ảnh kỹ thuật số, định dạng PDF và triển lãm online trên Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống để tất cả đọc giả trong và ngoài nước đều có thể xem bộ ảnh của liên hoan.
Có thể nói, Liên hoan Ảnh nghệ thuật các khu vực luôn là hoạt động hấp dẫn dành cho những người đam mê nhiếp ảnh, nhưng với mật độ thi cử dày đặc như hiện nay, các tác giả dù vẫn nhiệt huyết nhưng không tránh khỏi lúng túng trong quá trình tìm kiếm đề tài sáng tác. Do đó việc tổ chức liên hoan ảnh nghệ thuật các khu vực trong thời gian tới thiết nghĩ cần phải xem xét, thay đổi hình thức tổ chức sao cho phù hợp, nhằm phát huy tính sáng tạo văn học nghệ thuật ngày càng tốt hơn. Tôi mong rằng, nhiếp ảnh miền núi phía Bắc phát huy truyền thống, những kết quả đã đạt được trong 21 kỳ liên hoan, nghiên cứu tìm ra hướng đi mới đưa phong trào nhiếp ảnh trong khu vực ngày càng phát triển hơn, trong các kỳ liên hoan tiếp theo.