Huệ tỉnh giấc vào một buổi sáng mùa thu, trời bàng bạc màu sương, khí lạnh tràn vào ngôi nhà khi cô mở bung cánh cửa. Huệ nhanh chóng vệ sinh cá nhân. Trong cái bồn cầu là một con sâu róm to lớn xù xì chui ra từ cơ thể cô. Con sâu ngọ nguậy yếu đuối. Huệ rùng mình nhớ lại đêm qua không biết bằng cách nào đó Huệ đã nuốt trọn nó vào bụng. Huệ xả bồn cầu, nước cuốn phăng con sâu xuống cái ống cống hun hút không để lại dấu tích. Rùng mình. Gai ốc nổi khắp người. Từ bé, cô đã luôn bị những con rắn rết, giun, sâu bọ và cả những con đỉa hút máu ám ảnh. Giờ nhìn thấy con sâu róm mình đầy lông gai lởm chởm cô càng ghê tởm.
Năm tuổi, bé Huệ phải lùa đàn vịt hơn hai chục con ra con mương trước nhà cho chúng kiếm ăn. Năm nào mẹ cũng mua vịt con về nuôi đợi mùa gặt thì mổ thịt bồi dưỡng cho cả nhà ngày mùa vất vả. Những đàn vịt trước là các anh chị của Huệ chăn. Năm nay Huệ mới phải đi chăn vịt lần đầu. Trước khi đi, bố bảo:
– Con cho vịt bơi theo mương, vừa bơi nó vừa kiếm mồi. Đi hết con mương thì con cho vịt bơi quay lại, lùa về là vừa.
Bố còn dặn rất kỹ:
– Canh vịt cẩn thận không cho nó lên bờ sang ruộng làm nát mạ non, người ta bắt đền đấy!
Huệ ngoan ngoãn nghe lời. Vịt bơi chưa được nửa đường thì gặp đoạn bờ mương bị xẻ. Huệ phải lội đôi chân bé xíu xuống bùn nước. Khi trèo lên bờ mương, Huệ thấy con đỉa đã bám chặt vào bắp chân bé xíu. Huệ khóc òa, quên cả vịt, bỏ chạy về nhà. Tối ấy, Huệ bị đòn vì để đàn vịt quần nát đám mạ nhà bà Nhàn. Bà ấy đến bắt bố mẹ Huệ phải đền đám mạ khác để kịp cấy lúa. Trước đây, Huệ có nghe các chị nói chuyện nhiều về đỉa nhưng hôm ấy mới là lần đầu Huệ bị đỉa cắn và cũng là lần đầu tiên bị bố đánh. Sau hôm ấy, cô bé phải ra đồng nhiều hơn và thường xuyên bị đỉa cắn hoặc phải gỡ đỉa khi trâu tắm sông, hoặc mùa đông ít cỏ trâu phải lội đầm ăn cỏ nước. Những con đỉa hút máu tròn căng chỉ nghĩ đến thôi Huệ muốn ói và phải nhịn ăn cả ngày vì lợm giọng. Thế mà cái Cậy – bạn chăn trâu với cô dám lột ngược con đỉa bằng cái que tre rồi cắm que tre có con đỉa bị lộn ngược trên mô đất phơi nắng chang chang giữa đồng. Hóa ra, bên trong con đỉa rỗng tuếch. Sau này, Huệ hiểu nhiều hơn về loài đỉa do cô được học ở trường chuyên nghiệp. Dù hiểu rằng, đỉa là một nhóm sinh vật sống dưới nước thuộc ngành giun đốt. Cơ thể nó rất công dụng, hữu ích trong việc “liệu pháp đỉa”. Đỉa được dùng điều trị nhiều căn bệnh khác nhau từ thời Ai Cập cổ đại rồi đến thời Trung cổ ở Châu Âu. Đã có thời kỳ, ở châu Âu, người ta bảo vệ đỉa ngang với bảo vệ tê giác trắng. Đó là lúc việc chữa bệnh bằng đỉa thành trào lưu. Với Huệ, nếu ai đó có đề xuất chữa bệnh miễn phí cho cô bằng đỉa thì chắc Huệ sẽ từ chối mà không cần phải suy nghĩ. Bởi cô biết cô có thể bị chết vì kinh hãi và nôn ói trước khi chết vì bệnh. Cô vô cùng ghê tởm loài sinh vật ký sinh này. Loài vật để tồn tại sự sống nó phải dùng răng cắn bị thương người ta rồi dùng vòi hút máu, dùng nước bọt gây tê khiến người ta không có cảm giác mình bị thương mà phát hiện ra để gỡ bỏ. Cơ thể nó cũng tự chế ra chất kháng đông, kháng sinh để tiêu diệt những vi khuẩn có thể gây thối rữa. Những con đỉa ám ảnh cả tuổi thơ cô bé, đi cả vào trong giấc ngủ. Trong mơ, Huệ tự đặt tên cho những con đỉa dài đến hai chục centimet, căng tròn lủng lẳng dưới bụng trâu là đỉa trâu.
Cả ngày hôm ấy, Huệ không làm được việc gì, cô cứ lợm giọng nôn khan. Người xanh như tàu lá chuối. Huệ nghĩ sẽ phải đi mua thuốc về tẩy giun ngay trong ngày.
Trời mới vừa chạng vạng. Đàn chim sẻ cãi nhau chí chóe ngoài vườn, vọng vào nhà những âm thanh huyên náo đánh thức Huệ. Mồ hôi ướt nhễ nhại cả mặt mày, ngực, cổ… và gai ốc vẫn nổi khắp người. Cô đang cố nhớ lại giấc mơ kinh hoàng. Nhớ để quên hay nhớ để làm gì thì Huệ không biết. Chỉ biết giấc mơ khiến cô ghê tởm, kinh hãi chính mình, dẫu biết rằng không có con sâu, con đỉa thật nào chui vào bụng cô. Huệ chợt nghĩ, có phải thời gian này cô đang kinh sợ những uẩn ức trong lòng, ghê tởm chính con người mình mà nỗi sợ hãi, ám ảnh của ngày thơ bé trở lại len lỏi vào trong cả giấc mơ.
*
* *
Tốt nghiệp trường Trung cấp y Hà Nội, Huệ trở thành y tá của trạm y tế địa phương. Lấy chồng làng bên, cuộc sống vợ chồng sung túc, hạnh phúc. Chồng Huệ vốn là một tay buôn chuyến đường sông. Anh đi cả tháng mới về với đủ thứ hàng từ Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình đổ cho thương lái. Mùa nào thức ấy anh đi liên miên vì vậy vợ chồng họ ít khi được ở gần nhau lâu ngày. Thường thì một tuần là anh lại ngược. Bù lại, cuộc sống của Huệ luôn dư dả. Đầu thập niên chín mươi của thế kỷ hai mươi, một cô ý tá cấp xã mặc quần ống suông, tóc phi dê, hằng ngày đến nơi làm việc bằng con xe tám hai thì đấy là niềm ước ao của biết bao cô gái phố thị chứ đâu phải chỉ của các chị nhà quê. Ngày ấy, mỗi chuyến đi về anh đưa cho cô cả xấp tiền để cô chi tiêu tùy thích.
Hùng yêu thương chiều chuộng mẹ con Huệ có tiếng ở làng, nhưng cái máu ghen tuông vô cớ của anh cũng khiến Huệ luôn phải giữ gìn từng lời ăn tiếng nói, từng cử chỉ với mọi người. Huệ biết, cuộc sống dư giả của cô ở làng là những khát khao của vô số người, trong đó có cả Tâm, đứa bạn thân của Huệ. Nhưng cứ phải gìn giữ từng lời nói, từng cử chỉ thì Huệ thấy mình không được là mình. Nhiều lúc Huệ cũng muốn nói cười vô tư với bất cứ ai cô gặp trong làng để tỏ rõ sự thân tình của bà con lối xóm. Đôi lúc, Huệ ước: nghèo một tý, đói một tý cũng được nhưng mình phải là mình, chứ đến cả ra chợ mua con cá, lạng thịt, mớ rau cũng phải dè dặt bởi tai mắt của chồng có ở khắp nơi. Chỉ cần về sáng là chiều Hùng có cả mấy trang thông tin về những tháng ngày anh vắng nhà cô cười với ai, ngoài giờ làm thì đi chợ mấy lần, mặc áo gì, mua những gì… Dè dặt nhiều quá thành ra mọi cử chỉ của Huệ đều thiếu vẻ tự tin, đến cả khi mặn nồng với chồng cô cũng e dè. Nói chính xác hơn là Huệ không dám thể hiện hết cái khát khao của người phụ nữ. Cô sợ Hùng nghĩ ra những điều bậy bạ cho cô khi anh vắng nhà.
E dè mãi cũng đã thành một thói quen và hình như thế cũng lại càng làm đậm hơn cái bản tính nhút nhát, ít nói, ngại giao tiếp của Huệ mà ông trưởng trạm thường nhận xét về cô trong các buổi đánh giá cuối năm là: giao tiếp kém. Dù cho rằng, Huệ giao tiếp kém nhưng vẻ đài các của cô lại khiến lão luôn phải liếc trộm mỗi khi ngồi họp. Lão cũng e dè vì đã đôi lần không biết nghe ai nói gì mà Hùng lao vào tận phòng làm việc tặng gã mấy cái bạt tai nảy lửa rồi không nói không rằng kéo xềnh xệch Huệ về dù đang trong giờ làm việc. Hùng bắt vợ bỏ việc. Hai gia đình nội ngoại, hàng xóm láng giềng can ngăn mãi Hùng mới cho vợ đi làm lại với lời nhắc nhở, đe nẹt:
– Tôi thương cô nhưng cũng đừng để tôi cáu, máu đã dồn lên não là tôi xiên đấy!
Hùng chưa cáu đã đủ để vợ nem nép, lúc nào cũng im thin thít. Hùng thô bạo nhưng anh thương Huệ là thật. Tiền đưa cho cô tiêu không tiếc. Gặp của ngon, vật lạ ở đâu đắt tiền bao nhiêu Hùng cũng mua tặng vợ. Hùng dự định để Huệ sinh xong đứa thứ hai thì cho Huệ nghỉ việc sớm, cùng anh đi buôn để sớm tối có chồng có vợ. Dự là thế nhưng ở đời mấy ai thực hiện được cái dự tính của mình. Bữa ấy đang độ giữa hè, Hùng cùng mấy người bạn chợ uống rượu mừng thằng con trai tên Cường tròn ba tuổi. Trời nóng như rang. Tàn cuộc rượu, bạn về nhà bạn. Hùng thấy bức bối trong người, một hạt gió trời cũng không có. Cái quạt điện tai voi thốc thẳng vào người mà mồ hôi vẫn vã ra như tắm. Hùng đảo mắt quanh nhà và dừng lại ở cái giếng. Giếng khơi nước trong vắt và ngọt mát. Nếu dội vài gầu nước vào người chắc vơi đi cái nóng. Nghĩ vậy nhưng Hùng lại chần chừ: nhỡ cảm thì chắc xong… Rồi không biết ma xui quỷ khiến gì, cái thói ngông nghêng ngang giời dọc đất ùn vào não. Hùng gạt phắt cái ý nghĩ ban đầu. Một ý nghĩ vụt đến: khỏe như trâu thế này, chết sao được. Nghĩ là làm, Hùng ra giếng kéo gầu nước dội lên đầu, lên mặt. Nước dội đến đâu, mát đến đấy, thấm vào tận ruột. Gầu nước thứ ba, thứ năm, thứ… Hùng thấy rùng mình ớn lạnh. Hùng đổ sập xuống, đầu văng vào thành giếng…
Trong buồng, Huệ nằm ru con từ lúc chồng và khách còn uống rượu cô đã thiu thiu ngủ. Quãng gần nửa đêm cô chợt tỉnh. Quờ tay, thấy giường vẫn trống chỗ nằm của Hùng. Huệ vùng dậy ra ngoài thì đã quá muộn.
Huệ rũ ra như tàu chuối héo.
Những ngày sau đó, lúc nào Huệ cũng thương nhớ Hùng và ân hận giá như cô không ngủ quên thì biết đâu vẫn cứu được chồng. Người làng dù biết mười mươi Huệ chẳng có lỗi gì nhưng họ vẫn xì xầm: Tại cô có đôi gò má cao. Có người ác miệng bô bô nói: Đàn bà gò má cao, giết chồng không cần dao. Sự mất mát lớn lao bất ngờ khiến cô ngã gục, không đủ sức để nghe lời dị nghị bàn tán trong xóm ngoài làng.
Từ ngày chồng mất, Huệ càng sống thu mình dù không còn lo Hùng “nóng mắt” nhưng cô cũng không muốn mình trở thành đề tài để người ta tiếp tục xì xầm sau lưng. Cô muốn sống bình an cùng con, nuôi dạy con khôn lớn trưởng thành. Cô muốn bù đắp những thiệt thòi cho con. Và còn điều này quan trọng hơn hết là Huệ tự dặn lòng mình dù không ai bắt nhưng cô cũng tự nguyện dành cả phần đời còn lại nuôi con, sẽ không bao giờ nghĩ đến người đàn ông nào khác ngoài Hùng. Không chỉ có lòng yêu thương, Huệ còn biết ơn Hùng rất nhiều. Những năm tháng cùng nhau chung sống ngắn ngủi nhưng Hùng đã bao bọc và che chở mẹ con cô. Khối tài sản Hùng để lại trong ngân hàng cũng đủ cho cô và con sống cuộc sống thanh nhàn nhiều năm sau.
Sóng đời xô dạt, cũng như Hùng, Huệ định thế này, hứa với lòng mình thế này rồi cuộc đời xô đẩy gạt cô về một hướng khác. Ngày nào Huệ đi làm cũng bị con mắt một mí ti hí của lão trưởng trạm nhìn chằm chặp vào cái cơ thể đang nồng nàn căng tràn sức sống của người đàn bà “gái một con”. Dù cô cố né tránh thì cũng chẳng thể ghìm lại được cơn say của con thú ham săn mồi.
Hễ nhìn thấy cặp mắt một mí, nước da bánh mật, mái tóc hơi quăn là Huệ tìm cách lảng tránh. Huệ cũng biết lão sợ cô vợ người gầy đét như que củi, trên dưới thẳng băng còn tính khí thì “sư tử Hà Đông” cũng phải chào thua. Lão sợ vợ nổi cơn ghen làm bung bét, mất mặt thậm chí là có thể mất chức trưởng trạm như bỡn. Lão được cân nhắc ở vị trí này, lại có cái nhà vườn to nhất xã là do lão mắt nhắm mắt mở cưới cô vợ hô. Bố vợ lão là người giàu có nhất nhì trong vùng nhưng ông lại có cô con gái vừa hô, vừa gầy, còn đanh đá thì khỏi bàn. Vợ lão đi trong đêm tối người ta sẽ nhìn thấy bộ răng trắng hếu đầu tiên. Lão dành cả thanh xuân bên người phụ nữ duyên dáng nhất thế gian nên lão thèm khát cái duyên dáng, đẫy đà của vợ người ta là lẽ đương nhiên. Nghĩ đến Huệ phòng không gối chiếc lão nhểu nước miếng.
Vợ lão là thứ vũ khí phòng thân duy nhất của Huệ lúc này. Mỗi lần lão đến gần, cô gằn giọng:
– Anh tiến thêm bước nữa, thì anh không còn đường về nhà!
Lão đập tay xuống mặt bàn đánh rầm một cái rồi đi ra ngoài. Miệng lẩm bẩm câu gì Huệ không nghe rõ.
Con người, khi ham muốn đẩy lên đỉnh điểm thì cũng không khác con thú vật là bao, thậm chí còn hèn mọn, đểu cáng hơn cả con thú. Buổi liên hoan của trạm mừng ngày thầy thuốc Việt Nam, lão mời Huệ uống rượu. Lão nói:
– Từ ngày chúng ta cùng làm việc trong một cơ quan đến nay, chưa bao giờ anh mời em được một chén rượu nào. Chỉ là một chén này thôi chứ có nhiều gì đâu. Em uống cho anh vui lòng.
Mọi người trong lúc vui mừng chúc tụng cùng cổ vũ:
– Hôm nay là ngày vui của chúng ta, uống để chúc mừng sức khỏe, một chén không say được đâu. Huệ uống cho mọi người cùng vui.
Không biết từ chối ra sao và cũng nể mọi người, Huệ dốc cạn chén rượu.
Huệ không say. Đúng là không say. Một chén rượu sao say được. Tại sao cơ thể Huệ mỗi lúc một thêm khó chịu, bứt rứt? Cô về phòng trực nằm vật xuống giường trong cơn chếnh choáng. Huệ thấy cả cơ thể mềm oặt như con cá không xương. Rồi tê tái, rồi như có vật gì đó đè lên khiến cô không thở được. Nhớp nhúa. Miệng khô khát. Huệ vùng vằng giẫy giụa nhưng vô nghĩa. Cái cơ thể ngót tạ cứ ấp chặt lấy Huệ rồi dập xuống tới tập. Huệ lịm dần, lịm dần và chìm vào cơn mê man nửa như tỉnh nửa như mơ. Trong cơn mê, Huệ thấy ai đó hít hà mùi tóc, mùi da thịt cô. Giống như Hùng mà lại không phải là Hùng.
Sáng hôm sau, Huệ trở dậy từ lúc bình minh chưa lóe sáng, chim chóc ngoài vườn cũng chưa hót bài ca chào buổi sớm. Huệ nhận ra điều gì đó không phải, cô gục mặt vào bàn nức nở. Đốn mạt đến thế là cùng. Làm sao cô có thể ngẳng mặt lên nhìn họ hàng nội ngoại, láng giềng, bạn bè. Cô thấy nhục, nhục đến cực độ. Đồ bỉ ổi. Nước mắt đầm đìa chảy trên khuôn mặt đang tê dại vì còn mang nặng nỗi đau buồn khi đột ngột mất chồng. Huệ ghê tởm cơ thể mình. Như một kẻ lên cơn thần kinh, Huệ muốn cào cấu chính mình. Huệ nghĩ nếu xé được thịt ra, lấy máu rửa trôi những nhơ nhớp kia cô cũng sẵn sàng làm để cô mãi mãi thuộc về Hùng và chỉ là của Hùng mà thôi.
Nhạc báo sáu giờ sáng từ chiếc loa phát thanh của xã vọng vào trạm, rõ rành tiếng phát thanh viên nữ nối tiếp phát thanh viên nam rọi vào tai như nhắc nhở Huệ cần chỉnh trang lại khuôn mặt để đổi ca trực. Chưa kịp lau khô mặt thì người đổi ca trực tới. Chị vội vàng dựng cái xe đạp thống nhất ngoài sân rồi lao vào thì thầm với Huệ:
– Trạm trưởng Tiền chết rồi. Chết đêm qua. Bị xe tải tông!
Huệ đứng không vững, bàng hoàng chân tay run lẩy bẩy, hỏi bằng giọng xót xa, lạc lõng:
– Chết như thế nào?
– Thương tâm lắm. Thấy bảo: anh Tiền đi xe qua cây đa cổ thụ đầu làng, khúc cua từ trạm mình ngoặt lên đường cái liên huyện, chiếc đèn pha ô tô rọi thẳng vào mắt. Anh loạng choạng lao ra vệ đường, cả người và xe đổ sập xuống đống gạch của nhà Tiệp. Khổ cho nhà anh Tiệp, nhà chưa kịp xây xong thì đã có án mạng ngay trước cửa, rồi đây ở cũng dở mà bỏ thì không xong. Lúc người nhà anh Tiệp thấy có tiếng động mạnh chạy ra thì chiếc xe tải đã lao đi mất hút. Anh Tiền nằm trên đống gạch, mau me be bét ở đầu, ở mặt. Máu phun ra như người ta chọc tiết lợn. Chết luôn tại chỗ.
Ngưng một lát, người đổi ca hạ giọng:
– Tôi bảo này, cô đừng có mà vác mặt đến đám nhé. Đêm qua, cả làng truyền tai nhau, ai dính vào cô rồi cũng có cái kết ấy. Bà Kim – tên người vợ trạm trưởng, đêm qua lồng lên như con hổ cái đòi ra đây xé xác cô ra đấy. Về nhanh tạm lánh đi đâu thì lánh. Qua cái đận này rồi tính tiếp.
Người giao ca chưa kịp dứt lời thì có tiếng ồn ào ngoài cửa trạm. Huệ run như cầy sấy. May sao đó là mấy anh em, họ hàng bên ngoại được cử đến hộ tống cô về nhà phòng bất trắc từ gia đình phía nạn nhân.
Những áp lực từ gia đình nhà bà Kim và cả áp lực từ phía nhà chồng khiến Huệ như ngồi trên đống lửa. Đêm ấy, cô mang theo đứa con chưa đầy bốn tuổi chạy trốn khỏi làng. Chạy trốn khỏi những đồn thổi dữ dội về cái chết của ông trưởng trạm Lưu Quang Tiền và cái chết của Hùng lại được nhắc đến như một minh chứng nghiệt ngã đổ lỗi cho đôi gò má sát phu của Huệ.
*
* *
Năm năm sau, Huệ trở về làng cùng hai đứa trẻ. Thằng lớn hơn tám tuổi, thằng bé hơn bốn tuổi. Hai thằng bé con chả có mấy nét giống nhau. Thằng bé có cặp mắt một mí, nước da bánh mật, mái tóc hơi quăn. Cả hai đứa trẻ đều ngoan và biết nghe lời mẹ. Huệ đã học xong Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh. Trở về làng, Huệ mở một cửa hàng thuốc tây bán, nuôi dạy hai con. Bà cụ, mẹ của trạm trưởng Tiền có đến hiệu thuốc Hùng Cường của cô vài ba lần. Nghe đâu bà muốn thương lượng với Huệ về việc nhận thằng bé thứ hai con Huệ là cháu nội. Cụ có mỗi anh Tiền là con trai. Cụ phều phào:
– Trời thương phật độ, thằng Tiền con của mẹ dù chết thảm thương nhưng đã kịp để lại giọt máu trong con. Cũng nhờ vong linh các cụ nhà con, nhờ phước lộc lành của con. Con đã giữ lại giọt máu ấy, nuôi dạy thành người. Mẹ dù không phải là mẹ của con nhưng mẹ giờ đã gần đất xa trời. Mẹ mong con mở lòng đức độ từ bi cho thằng bé chuyển sang họ Lưu. Nếu con đồng ý, con mẹ Kim nó sẽ chọn ngày đẹp sửa soạn cái lễ mọn sang đón cháu về nhà mẹ để bố cháu được mỉm cưới dưới suối vàng. Họ Lưu nhà mẹ có người nối dõi tông đường. Được như thế mẹ đội ơn con lắm lắm! Trời bắt mẹ đi lúc nào mẹ cũng an lòng.
Huệ lễ phép:
– Thưa bà! Cháu là do con sinh ra. Đắng cay tủi hờn con cũng đã chịu đủ cả. Chưa một lần con nghĩ đến việc thay tên đổi họ cho cháu. Con đưa cháu về đây là vì bên nhà con, bố mẹ đẻ con và mẹ chồng con đã già. Con về để chăm sóc các cụ lúc tuổi cao sức yếu. Để con của con biết đến quê hương bản quán. Con sinh được cháu ra thì con sẽ nuôi dạy được cháu. Còn việc cho cháu về bên ấy với chị Kim thì con không thể. Việc đổi họ cho cháu con chưa nghĩ đến. Bà cho con thời gian để con hỏi ý kiến bên gia đình chồng con, gia đình con nữa. Mong bà hiểu lòng con.
Bà cụ chống gậy ra về. Bà vẫn mong một ngày nào đó, trước khi bà nhắm mắt xuôi tay. Thằng bé con sẽ về bên bà, nhận bà là bà nội.
THANH TÁM