Tôi về lại quê nhà trong một buổi chiều nắng hạ dát vàng khắp con đường đất đỏ, hai bên đường hoa xuyến chi nở rộ trắng xóa với nhụy vàng lấp lánh tinh khôi. Đã rất nhiều lần trong đời đi, về giữa quê và phố, những buổi chiều quê luôn khiến cho tôi khắc khoải, chờ mong, thương nhớ vô cùng.
Những buổi chiều quê thân thương với ánh nắng vàng lấp lóa bao trùm lên khắp làng mạc. Những mái nhà ngói nấp sau rặng tre xanh. Hàng cau cao vút. Hàng dừa xõa bóng lá đong đưa. Khung cảnh quê yên bình quá đỗi với bờ đê cỏ nội mướt xanh, đàn trâu ung dung gặm cỏ. Tuổi thơ với những ngày chăn trâu, chiều về đứa nào đứa nấy ngồi trên lưng trâu vắt vẻo. Đứa thổi sáo, đứa ê a những khúc đồng dao. Hoàng hôn ở quê dường như xuống muộn hơn ở phố bởi không gian thoáng đãng không bị che khuất bởi những ngôi nhà cao tầng hay công trình đô thị. Vì thế bóng nắng có dịp đổ dài chiếu vào từng lọn tóc vàng hoe lũ trẻ chăn trâu, rọi vào gốc rạ nâu xỉn xác xơ, và vào dòng nước cuộn chảy róc rách bên mương. Gió quê vi vu thổi từng bản nhạc da diết, mát rượi. Niềm vui cứ thế theo mãi cho đến khi màn đêm buông xuống đen xì.
Bước chân tôi lội xuống cánh đồng năm xưa. Mùa này lúa đang chuẩn bị ngả vàng, trĩu hạt. Mùi lúa mới thật dễ chịu làm sao. Nắng chiều xuyên qua vành nón của người nông dân tần tảo, nơi khuôn mặt bịn rịn giọt mồ hôi mặn chát. Tôi nghe tiếng xào xạc của những bông lúa chụm đầu vào nhau, tiếng rích rích của lũ dế mèn ham chơi. Tôi bỗng muốn trở thành trẻ dại, thử tìm lại cảm giác ngày xưa, chọn một trạt cỏ mềm mượt ngả lưng xuống và ngước mắt nhìn lên bầu trời. Xung quanh tôi mùi cỏ nội thênh thang, mùi lúa thơm nồng rồi mùi bùn ngai ngái. Tất cả quyện lẫn vào nhau tạo nên thứ mùi quê hương lưu luyến. Tôi lim dim mắt tận hưởng giây phút thanh bình hiếm hoi, đầu óc trống rỗng, rồi chợt nhận ra khoảnh khắc bình yên là đây chứ ở đâu xa mà những người con sống bám thành thị như tôi đã loay hoay đi tìm kiếm mấy chục năm qua.
Tôi nhớ những buổi chiều quê theo mẹ ra bãi tưới rau. Cái dáng lom khom của người xách từng thùng nước, rồi gồng gánh men theo bờ kè nhỏ, tưới cho từng gốc rau thấy mà thương vô cùng. Những đứa con của mẹ giống như những cái cây non mẹ chăm sóc. Mẹ chăm bẵm từ ngày bé xíu rồi đến lúc trưởng thành. Hoa cải vàng rực bến sông. Nụ hoa cà có màu tim tím. Hoa ngô thì lại trắng xóa. Tôi hồn nhiên như một chú chim lạc vào những luống rau của mẹ và nao nao nhớ tới bữa cơm chiều có cọng rau xanh ngắt trong tô canh ngọt lừ, trong đĩa rau xào mềm mượt. Bữa cơm quê hiện ra đạm bạc nhưng ấp áp hạnh phúc vô cùng.
Những buổi chiều quê thơ thẩn bên sân nhà, ngồi bệt xuống hiên nhìn vạn vật trước mắt. Cây bưởi trắng xóa những hoa là hoa. Vuông sân gạch đã lởm chởm xuống màu theo thời gian. Cây thược dược mẹ trồng hết mùa hoa nở còn lại những chiếc lá xanh. Giàn thiên lý bắt đầu ra hoa, từng chùm bông treo lủng lẳng đưa hương bay trong gió. Khi nghĩ về ngày ra đi mà lòng tôi bâng khuâng khó tả. Tất cả gần gũi mà lại quá xa xôi. Cũng chẳng biết đời tôi sẽ trôi dạt về đâu, và những buổi chiều quê như thế này tôi còn được tận mắt chứng kiến. Dòng lệ nhòe cho tâm hồn đa cảm. Chỉ biết rằng Tôi hẹn ước một ngày không xa sẽ về lại quê nhà.
NGUYỄN VĂN CHIẾN