Một buổi bình yên, có người bỗng nhớ về lời ru nơi quê bản. Những lời ru mà người đó từng được nghe suốt cả một thời tuổi nôi. “Ru hời em ru… ru/ Em hãy ngủ ngoan… ngoan/ Ngủ đợi chị đi bắt cá… cá/ Ngủ đợi cô ra ruộng tìm măng… măng/ Hái được cây măng bẹ đỏ… đỏ/ Bắt được con cánh cam biếc… biếc/ Bắt được con cú mèo vằn… vằn/ Ru hời em ru… ru…”[1].
Ngỡ chỉ là chút thoáng nhớ thôi vậy mà người đó lại thực sự phiêu trở về với lời ru thuở ấu nhi. Ru hời… ru ru. Lời ru truyền tự bao đời. Lời ru ngọt thơm sữa mẹ. Lời ru mát rượi gió rừng. Lời ru lấp lánh sao trời. Lời ru chân chất thật thà. Lời ru thực chứ không ảo. Lời ru bồng bềnh ú nhú quanh nôi, dịu dàng thơm lên má bé, đưa bé xuôi vào giấc ngủ gặp mơ lành. Bé mơ thấy có mụt măng non mặc áo bẹ đỏ, có con cánh cam mình xanh biêng biếc, có con cú mèo mắt to khoác bộ lông vằn. Đó là tất cả những diệu kỳ giấc mơ đem tới. Và môi bé mỉm nụ cười son cùng những gì đang thấy trong mơ.
Rồi sau đấy bé thơ lớn lên, rồi trưởng thành, rồi trải đời thấu hiểu nhiều điều, lời ru xưa tưởng sẽ quên hết mà vẫn khắc khoải nhớ. Mênh mang lời ru. Ngọt ngào lời ru. Dịu dàng lời ru. Đằm thắm lời ru. Thao thiết lời ru. Da diết lời ru… Ờ, những lời ru ấm ngọt tan chảy tim người đã nghe thấm cả một thời tuổi nôi rồi đâu dễ phai quên theo tháng năm, nó sẽ được con người ta cất giữ tại nơi thẳm sâu nào đó để rồi có lúc lại được mở ra trong niềm nhớ.
Dĩ nhiên, chẳng gì bắt buộc con người ta phải nhớ nằm lòng khúc ru nôi thuở đầu đời. Song trí não con người ta thì vẫn cứ vô thức ghi lại, để rồi mỗi lần chợt nhớ về câu ru xưa thì đôi môi lại an nhiên mỉm nụ cười son, như khi đang còn tuổi nôi.
Nay, không chỉ nơi phố đông xốn xáo mà chốn quê bản bình lặng dường như cũng đã vắng bặt tiếng ru. Gió rừng thao thao thổi chẳng thay được lời ru cho bé. Ván lát nhà sàn vì thiếu tiếng ru mà buồn kêu cọt kẹt. Chiếc cầu thang bậc lẻ lên nhà sàn cũng hóa chênh chao.
Ôi, lời ru thiện lành bao đời nay ru tuổi nôi giờ muốn được nghe lại mà khó gặp. Cứ mải miết mà đi tìm. Cứ ngơ ngác mà đi tìm. Cứ đau đáu mà đi tìm. Tìm suốt buổi trưa mùa hạ mà chưa thấy. Tìm khắp đêm trăng tròn đầy cũng không thấy. Chẳng biết lời ru đang ở tận nơi nào. Mòng mọng đôi mắt đợi. Bao giờ lời ru mới quay trở lại tặng giấc mơ có con bống suối, có con cú mèo, có con cánh cam cho bé thơ? Không biết! Thật sự không biết nữa!
Lời ru tuổi nôi ơi! Núi cao ngang tầm mây trước bản có con cú mèo vẫn đứng đó. Bãi hoang rời rợi cỏ xanh có con cánh cam cũng còn đó. Những mụt măng non bẹ đỏ vẫn rủ nhau nứt mọc đúng mùa. Con bống nhỏ vẫn mềm mại lượn đuôi dưới đáy suối. Vậy mà lời ru lại rong chơi bỏ biệt đi đâu mất. Im vắng lời ru. Lặng tờ lời ru. Lời ru không còn dịu dàng thơm lên má hồng của bé. Con bống nhỏ muốn rời bỏ đáy suối quẫy lên trời theo đuổi giấc mơ trăng sao. Con cánh cam biêng biếc đã bỏ ra đi. Con cú mèo có bộ lông vằn cũng đã xõa cánh bay đi mất. Mụt măng non bẹ đỏ thôi không còn theo bé thơ xuôi vào giấc ngủ. Lời ru tuổi nôi ơi, biết không, các bé thơ vẫn đang đợi con cánh cam biêng biếc quay về.
[1] Nguyên văn phiên âm tiếng Thái: “Ử ứ noọng ử… ử/ Noọng nọn lắp nọn đi… đi/ Nọn thả pì pay tủm au pa… pa/ Nọn thả a pay nạ au nó… nó/ Đảy mè nó cáp đeng… đeng/ Đảy mè mẹng cản cắm… cắm/ Đảy tô lắm khọ lại… lại/ Ử ứ noọng ử ử…”.
Hà Phong