Dòng chảy ký ức và hiện tại trong Tết Độc lập – Châm Võ

Những ngày đầu tháng Chín, tiết trời bắt đầu vào thu, cánh đồng Mường Than như khoác lên một tấm áo mới. Thảm lúa đang cúi đầu được dát trên mình màu nắng vàng chanh dìu dịu, thoảng trong không gian là mùi lúa chín ngan ngát, ngọt lành như muốn giữ chân người khách lạ lần đầu đến Than Uyên. Mường Than vào mùa là khi người dân ở Than Uyên vào hội: Tết Độc lập, nơi lưu giữ dòng chảy của ký ức và hiện tại…

Những ngày thu về, trong lòng mỗi người dân Việt Nam lại rộn ràng những cảm xúc đặc biệt dành cho ngày Quốc khánh (2/9). Tôi chắc chắn một điều, bất kỳ ai mang trong mình dòng máu Lạc Hồng đều nhớ ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập” tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là mốc son lịch sử, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc – Kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Ở nhiều vùng miền, đặc biệt là các tỉnh Tây Bắc như Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai…, đồng bào các dân tộc thiểu số gọi ngày Quốc khánh 2/9 là “Tết Độc lập”. Bởi lẽ, với họ, ngày này không chỉ là một sự kiện chính trị – lịch sử, mà còn là ngày hội lớn, ngày sum họp, ngày vui không khác gì Tết Nguyên đán. Họ mặc áo mới, mổ lợn, giã bánh giầy, tổ chức múa xòe, hát khắp, đánh chiêng, đánh trống… để mừng Ngày độc lập. Với người dân ở đây, Tết Độc lập còn được xem như là cái tết lớn thứ hai trong năm (sau Tết Nguyên đán), đã gắn liền với đời sống tinh thần của đồng bào suốt 80 năm qua; trở thành một nét đẹp trong phong tục tập quán của đồng bào các dân tộc nơi đây; là dịp để cộng đồng các dân tộc gặp gỡ, giao lưu, thắt chặt tình đoàn kết; các hoạt động: múa xòe, trò chơi dân gian, hội chợ, triển lãm, thi ẩm thực… đã, đang góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Ngày nay, Tết Độc lập dần trở thành sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo của Tây Bắc, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến thăm, trải nghiệm.

Tết Độc lập năm 2025 ở Than Uyên mang tầm vóc một ngày hội lớn của tỉnh, vừa là dịp tri ân những anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống cho độc lập, tự do, vừa là khoảnh khắc để nhân dân cùng nhìn lại những trang sử hào hùng của dân tộc, lắng nghe tiếng gọi từ quá khứ vọng về… Trong không gian ấy, lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và ý chí bảo vệ Tổ quốc của các thế hệ hôm nay và mai sau như được thắp lửa, để mỗi cá nhân nhận thức được trách nhiệm của mình với cộng đồng, dân tộc. Đến Than Uyên những ngày này, tôi bị hấp dẫn bởi những sắc màu văn hóa trong đời sống của đồng bào được tái hiện một cách chân thực, cụ thể ở các hoạt động trong suốt bốn ngày tổ chức (từ ngày 31/8 – 2/9/2025). Đó là những gian trưng bày sản vật địa phương, những sản phẩm nông nghiệp OCOP, sản phẩm thủ công tinh xảo được giới thiệu đến du khách bốn phương. Đó là, chuỗi các hoạt động văn hóa – nghệ thuật, thể dục – thể thao đặc sắc, hấp dẫn, góp phần mở cánh cửa phát triển du lịch, thương mại cho Than Uyên cùng các xã Mường Kim, Khoen On, Mường Than và cho cả tỉnh Lai Châu. Vì vậy, Tết Độc lập từ đó không chỉ là ngày hội của ký ức mà theo định hướng phát triển, nó sẽ trở thành một “thương hiệu” văn hóa – du lịch độc đáo, riêng có của vùng đất này.

Anh Phan Văn Ngọc, Bí thư Đảng ủy xã Than Uyên nhớ lại: năm 2012, thực hiện chủ trương của tỉnh, UBND huyện Than Uyên tổ chức điểm Ngày hội Văn hóa, thể thao dân tộc Mông lần đầu tiên trong hai ngày 01- 02/9/2012 với chủ đề “Người Mông ơn Đảng”. Hai ngày hội ấy, rất nhiều các hoạt động sôi nổi, phong phú diễn ra như: Triển lãm ảnh, thi đấu các môn thể thao, các trò chơi dân gian, liên hoan nghệ thuật quần chúng, biểu diễn trang phục dân tộc…thu hút đông đảo người dân đến xem, giao lưu và thưởng thức. Kể từ đó, ngày Tết Độc lập gắn với Ngày hội Văn hoá, Thể thao và Du lịch huyện Than Uyên được duy trì tổ chức đến nay và trở thành một giá trị văn hóa truyền thống mang tính “thương hiệu” không chỉ đối với huyện Than Uyên mà còn cả tỉnh Lai Châu và vùng Tây Bắc.

Tết Độc lập năm 2025 được kết tinh trong hai phần chính: lễ và hội.

Phần lễ là khoảnh khắc, tôi cảm nhận rõ những lắng đọng trong tâm hồn với các hoạt động như: Viếng nghĩa trang Liệt sĩ xã Than Uyên, dâng hương tại Nhà truyền thống khu di tích lịch sử Bản Lướt, xã Mường Kim. Nơi ấy, khói hương bảng lảng quyện vào gió như lời nhắc nhớ về khoảng thời gian nhân dân Lai Châu đi theo tiếng gọi của Đảng, cùng vùng lên kháng chiến, giữ đất, giữ mường, để bản làng được bình yên. Đặc biệt là giây phút lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên trong nghi thức Thượng cờ thiêng liêng ở sân vận động xã Than Uyên. Trong tiếng nhạc Quốc ca hùng tráng, mọi trái tim như cùng chung vào khoảnh khắc thiêng liêng với niềm kiêu hãnh bất tận về một dân tộc đã kiên cường chống giặc ngoại xâm, giành hòa bình, độc lập; và hôm nay, dân tộc ấy đang “vươn vai Phù Đổng”, khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế.

Phần hội tưng bừng với một số các hoạt động văn hóa, thể dục – thể thao, du lịch hấp dẫn. Ngay từ đêm khai hội, sân khấu lung linh ánh sáng đã rộn ràng với Đêm nhạc thanh niên và Khai mạc Giải chạy quốc tế KOMOMO Than Uyên 2025 tại Phố đi bộ 15/10.

Giải chạy quốc tế KOMOMO Than Uyên 2025 đã đưa hàng trăm vận động viên trong nước và quốc tế đến với miền đất gió Than Uyên. Hành trình các vận động viên hòa nhịp bước chân trên những cung đường trải dài giữa cánh đồng Mường Than mùa lúa chín, đến địa hình đồi núi điệp trùng chắc chắn sẽ là kỷ niệm khó quên. Không chỉ là một giải thể thao, KOMOMO đã trở thành hành trình khám phá văn hóa và thiên nhiên, nơi mỗi sải chân là một góc nhìn mới về vẻ đẹp Tây Bắc. Điểm đặc biệt của giải là sự kết hợp giữa tính chuyên nghiệp của đường đua quốc tế và sự mộc mạc, gần gũi của miền sơn cước. Giải chạy không chỉ khẳng định tiềm năng tổ chức các sự kiện thể thao quy mô lớn của Than Uyên, mà còn mở ra cơ hội quảng bá du lịch, đưa hình ảnh Lai Châu đến gần hơn với bạn bè trong và ngoài nước. KOMOMO 2025 vì thế không chỉ là một cuộc đua, mà còn là “đường chạy của lòng hiếu khách” – nơi thể thao, văn hóa và thiên nhiên cùng song hành.

Đêm hội Tết Độc lập ở Than Uyên năm 2025 bừng sáng trong Chương trình nghệ thuật chào mừng – nơi những khúc ca, điệu múa của đồng bào các dân tộc được thể hiện trong không gian rộng lớn của núi rừng. Từ nhịp trống rộn ràng, tiếng khèn dặt dìu đến điệu múa ô, múa khèn duyên dáng, tất cả như một bản giao hưởng rực rỡ sắc màu, vừa tri ân lịch sử, vừa ngợi ca cuộc sống hôm nay. Đặc biệt, hình ảnh Vòng xòe đoàn kết với hàng nghìn bàn tay nắm chặt, vòng tròn nối vòng tròn lan tỏa trên đất Than Uyên đã trở thành biểu tượng xúc động, đẹp đẽ về con nơi đây. Ở đó, người Thái, người Mông, người Dao, Khơ Mú… cùng nắm tay nhau, gạt bỏ khoảng cách để hòa chung nhịp bước, thắp sáng tinh thần gắn kết cộng đồng. Đây không chỉ là một màn biểu diễn nghệ thuật, mà còn là biểu tượng sống động của tình đoàn kết –  sức mạnh làm nên hồn cốt Tết Độc lập nơi miền Tây Bắc gió sương.

Trong Tết Độc lập, du lịch Than Uyên đã mở ra rất nhiều trải nghiệm mới. Các gian hàng trưng bày, quảng bá sản phẩm OCOP và nông sản đặc trưng của Lai Châu, cùng sản phẩm của 4 xã từ Lào Cai, Sơn La, thu hút đông đảo du khách ghé thăm, trải nghiệm.

Hành trình đến với những điểm du lịch của Than Uyên trong dịp Tết Độc lập đem lại cho tôi một cảm giác thật đặc biệt. Đi trên Đồi thông khu 7 vi vút gió, đến Love Hill bình yên giữa bồng bềnh mây trắng, hay miên man cảm xúc khi thăm làng cá Thẳm Phé rì rào sóng nước, ghé Vịnh Pá Khôm tĩnh lặng như tấm gương trời, lòng người bỗng nhẹ lại, bình yên như được trở về với vòng tay của mẹ thiên nhiên. Khi đến cọn nước bản Sang Ngà, khu di tích Bản Lướt dường như tôi thấy cả dòng ký ức lịch sử và hơi thở đời sống hiện tại hòa vào nhau, để rồi từ cảnh quan đến con người đều nhắc nhở ta về một giá trị sâu xa: văn hóa không chỉ để chiêm ngưỡng, mà còn để gìn giữ.

Trong chuỗi các hoạt động của Tết Độc lập, tôi thấy ấm áp với hình ảnh những chàng trai, cô gái trẻ tham gia các trò chơi dân gian, thi giã bánh giầy, bày mâm cỗ truyền thống, hay say sưa trong vòng xòe đoàn kết. Có thể thấy, thế hệ trẻ hôm nay không chỉ là người thụ hưởng, thưởng thức, mà còn trở thành người tiếp nối và lan tỏa. Họ giữ gìn điệu múa, làn then, điệu khắp, tiếng khèn, lời hát của cha ông bằng tình yêu mới mẻ, bằng sự sáng tạo để bản sắc dân tộc không bị chìm lấp trong nhịp sống hiện đại. Từ việc tham gia các câu lạc bộ bảo tồn văn hóa dân tộc Thái, đến việc đồng hành trong cá

c hoạt động thể thao, du lịch cộng đồng, người trẻ đang chứng minh rằng: bảo tồn văn hóa không phải là đóng khung quá khứ, mà là đưa truyền thống hòa nhịp cùng hiện đại, để rồi từ đó mở ra một tương lai giàu bản sắc, tự tin và bền vững cho quê hương. Điều này, đặc biệt ý nghĩa khi Than Uyên cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước đang vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp dần ổn định. Cơ chế mới, chính quyền mới, phương thức hoạt động mới chắc chắn sẽ mang đến thắng lợi mới. 

Đi giữa những ngày thu Độc lập, điều khiến tôi xúc động nhất là hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng tung bay khắp nơi. Từ những tuyến phố trung tâm của xã Than Uyên đến con đường nhỏ dẫn vào bản làng xa xôi của Khoen On, Tà Mung… sắc đỏ rực rỡ hòa cùng sắc xanh núi rừng là hình ảnh đẹp về lòng thủy chung sắt son của đồng bào các dân tộc ở Lai Châu với Đảng. Lá cờ ấy không chỉ là biểu tượng thiêng liêng của độc lập, tự do, mà còn như một sợi chỉ đỏ kết nối quá khứ và hiện tại, niềm tin, lòng tự hào và khát vọng vươn xa của dân tộc. Giữa đất trời Tây Bắc, mỗi cơn gió nhẹ đi qua đều hóa thành sức mạnh, giữ lá cờ hiên ngang, tung bay trong không trung; thổi bùng thêm niềm tin, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết của cộng đồng các dân tộc nơi đây.

Tết Độc lập hôm nay không chỉ là sự tiếp nối truyền thống, mà còn là biểu tượng của khát vọng, của sức sống bền bỉ, kiên cường. Giữa những đổi thay của đời sống hiện đại, ngày Tết đặc biệt ấy vẫn giữ được linh hồn, vẫn là nơi hội tụ để con người gắn bó với quê hương, với Tổ quốc. Chia tay Than Uyên, tôi mang theo trong lòng dư âm của một ngày hội – nơi quá khứ và hiện tại quyện hòa, nơi sắc màu văn hóa dân tộc bừng sáng trên nền trời Tây Bắc. Và tôi hiểu, trong từng bước chân nô nức kia, có một niềm tin đang lặng lẽ lớn dần: niềm tin vào một tương lai giàu đẹp, ấm no, tự do và hạnh phúc.

CHÂM VÕ

> Xem thêm:

Tạp chí Văn nghệ Lai Châu

Khí thế mới ở Đảng bộ xã Mường Than sau sáp nhập – Phạm Văn Hải

Long Châu: Con mắt thần của biển cả – Minh Châu